- Ustawa została przekazana do podpisu Prezydentowi RP. Jednocześnie Krajowa Rada Kuratorów zwróciła się do niego o skierowanie ustawy do Trybunału Konstytucyjnego, w celu zbadania jej zgodności z Konstytucją RP;
- Ustawa reguluje procedurę wyboru kuratora okręgowego, ograniczając rolę samorządu kuratorów;
- Nowelizacja m. in. przyznaje kuratorom ryczałt z tytułu korzystania z prywatnego pojazdu do celów służbowych.
Ustawa nowelizuje ustawę z 27.7.2001 r. o kuratorach sądowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 167; dalej: KurSądU). Zgodnie z Oceną Skutków Regulacji w czasie obowiązywania ustawy kuratorzy wskazywali na wiele czynników zmniejszających efektywność ich pracy. Można do nich zaliczyć m.in. na wątpliwości interpretacyjne, dotyczące obowiązujących przepisów wykonawczych, nadmierne obciążenie pracą, nieprecyzyjne uregulowania dotyczące nadzoru nad pracą kuratorów sądowych. Nowelizacja zakłada szereg zmian strukturalnych, dotyczących adekwatnego unormowania stosunku pracy kuratorów, wprowadza zmiany w postępowaniu dyscyplinarnym, określa jednolite zasady naboru do służby kuratorskiej, zapewnia racjonalne wykorzystanie kadry kuratorskiej. Krajowa Rada Kuratorów z jednej strony podkreśla, iż wprowadzone zmiany wychodzą naprzeciw obecnym potrzebom ich zawodu, z drugiej jednak wyraża obawę, iż zapisy regulujące postępowanie dyscyplinarne naruszają art. 45 Konstytucji RP oraz art. 6 EKPCz. Dlatego też zwróciła się do Prezydenta RP z wnioskiem o skierowanie aktu do Trybunału Konstytucyjnego.
Powołanie kuratora
Zgodnie z nowym brzmieniem art. 5 KurSądU kuratorem może być mianowany ten, kto: posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich; jest nieskazitelnego charakteru; jego stan zdrowia pozwala mu na pełnienie obowiązków; posiada tytuł zawodowy magistra kierunku psychologia lub prawo, albo tytuł związany z kształceniem w tych kierunkach lub w kierunku socjologii i pedagogiki, bądź ukończył studia podyplomowe w powyższym zakresie; odbył aplikację kuratorską i zdał egzamin kuratorski.
Nowe przywileje
Ustawa wprowadza tytuł dyplomowanego kuratora specjalisty. Ten tytuł honorowy będzie można uzyskać po przepracowaniu co najmniej 20 lat jako kurator, w tym 5 lat jako kurator specjalista, oraz w związku z posiadaniem adekwatnego dorobku zawodowego.
Kuratorom zostaną przyznane dodatkowe ryczałty z tytułu używania prywatnych pojazdów do celów służbowych. Zostanie także podwyższony ryczałt za przeprowadzanie w postępowaniu wykonawczym wywiadów, a także za sprawowanie nadzorów oraz dozorów.
W razie potrzeby kuratorzy otrzymają pomoc psychologiczną, która zostanie przydzielona za ich zgodą lub na ich wniosek.
W związku z prowadzeniem w ośrodku kuratorskim zostanie wprowadzony dodatek funkcyjny w formie ryczałtu.
Postępowanie dyscyplinarne
Zmianie uległa procedura postępowania dyscyplinarnego w sprawach kuratorów, która budzi wiele emocji. Postępowanie ma być dwuinstancyjne. W I instancji ma orzekać sąd dyscyplinarny w sądzie okręgowym w 3-osobowym składzie, zaś w II instancji – sąd okręgowy w składzie 3 sędziów. Rzecznik dyscyplinarny będzie od tej pory powoływany przez prezesa sądu okręgowego spośród kuratorów danego okręgu, a nie przez okręgowe zgromadzenie kuratorów. Wybierze ono jedynie członków sądu dyscyplinarnego I instancji.
Kurator okręgowy zostanie powołany przez ministra sprawiedliwości spośród kuratorów danego okręgu. Po trzech kandydatów zgłoszą prezes sądu okręgowego oraz okręgowe zgromadzenie kuratorów. Powołanie na ten urząd osoby spoza okręgu będzie możliwe ze względu na dobro kuratorskiej służby sądowej. Powyższa zmiana stała się przedmiotem zarzutów o niekonstytucyjność, ponieważ samorządy utraciły prawo brania udziału w procesie zarządczym. Dotychczasowy stan prawny przewidywał powołanie kuratora okręgowego przez prezesa sądu okręgowego spośród kandydatów wyłonionych przez okręgowe zgromadzenie kuratorów.
