Angela Merkel, była kanclerz Niemiec, publicznie zganiła lidera swojej własnej partii, Friedricha Merza, ponieważ Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna (CDU) po raz pierwszy oparła się na głosach skrajnej prawicy, aby uchwalić w Bundestagu antyimigracyjny wniosek.
Współpraca ta złamała obowiązującą od lat izolację Alternatywy dla Niemiec, która w tej chwili zajmuje drugie miejsce w sondażach przed wyborami 23 lutego.
Nietypowa interwencja Merkel, o której po raz pierwszy doniósł niemiecki magazyn „Stern”, ujawnia wewnętrzne pęknięcie w CDU co do tego, jak poradzić sobie z rosnącymi wpływami AfD.
„Uważam, iż błędem jest nie czuć się dłużej związanym tym zobowiązaniem, a w ten sposób po raz pierwszy uzyskać większość głosów z udziałem AfD w głosowaniu w niemieckim Bundestagu” — napisała Merkel w oświadczeniu na temat tego, co Niemcy nazywają „zaporą ogniową” mającą na celu odcięcie się od AfD.
Merkel odniosła się do porozumienia zawartego przez Merza w listopadzie 2024 r., kiedy to wyraźnie zobowiązał się odo uniemożliwienia AfD odgrywania decydującej roli w głosowaniach w Bundestagu. „Ta propozycja i związana z nią postawa były wyrazem wielkiej odpowiedzialności państwowo-politycznej, którą w pełni popieram” — dodała była kanclerz.
POLITICO skontaktowało się z zespołem Merza, który odmówił komentarza w tej sprawie.
Trudna relacja chadeckich polityków
Friedrich Merz i Angela Merkel są skłóceni co najmniej od 2002 r., kiedy to Merkel skutecznie pozbyła się go z kierownictwa partii. Odkąd w 2022 r. Merz został przewodniczącym, zdecydowanie przesunął on CDU na prawo, pod wieloma względami podważając centrowe dziedzictwo Merkel — szczególnie jeżeli chodzi o kwestię migracji.
Friedrich Merz i Angela Merkel podczas debaty w Bundestagu. Berlin, 17 lutego 2000 r.
CDU skonsolidowała się wokół Merza, a krytyka w obecnym kierownictwie za gotowość do zaakceptowania skrajnie prawicowego poparcia dla środków antyimigracyjnych była stosunkowo cicha. Jest mało prawdopodobne, by interwencja Merkel powstrzymała przesunięcie jej partii na prawo w kwestii migracji, ale może ona podsycić wewnętrzną debatę na temat roli chadeków w osłabianiu zapory ogniowej wokół skrajnej prawicy.
Kontrowersje związane z zaporą ogniową wybuchły w tym tygodniu po tym, jak CDU przedstawiła propozycję odrzucenia osób ubiegających się o azyl na granicy.
„Teraz zaczyna się nowa era”
Chociaż głosowanie w Bundestagu nie było wiążące, CDU po raz pierwszy musiała polegać na AfD, aby przeforsować wniosek. To symboliczne zerwanie z centrowym dziedzictwem Merkel i długotrwałą odmową współpracy ze skrajną prawicą.
Dla AfD głosowanie było przełomowym momentem. „Teraz zaczyna się nowa era”, ogłosił Bernd Baumann, jeden z najważniejszych deputowanych AfD. Partia wykorzystała ten moment jako dowód na to, iż jej twarde stanowisko w sprawie migracji zyskuje legitymację głównego nurtu.
Populistyczno-prawicowy premier Węgier Viktor Orban również zabrał głos, świętując zdecydowaną zmianę Niemiec w kwestii migracji. „Guten Morgen, Deutschland! Witamy w klubie!” napisał Orban w poście na X (dawniej Twitter). Odpowiedziała mu Alice Weidel, kandydatka AfD na kanclerza: „Miło być częścią waszego klubu!”.
Niemiecka centrolewica gwałtownie wystąpiła przeciwko decyzji Merza. Kanclerz Olaf Scholz i jego socjaldemokraci oskarżyli lidera CDU o podważenie zaufania. We wtorkowy wieczór przed partyjną siedzibą chadeków zebrali się demonstranci domagający się silniejszego zaangażowania w utrzymanie skrajnej prawicy z dala od władzy.
Merz stoi teraz w obliczu potencjalnego kryzysu przywództwa. Chociaż nie poparł on otwarcie współpracy z AfD, krytycy twierdzą, iż jego retoryka w sprawie migracji i niepowodzenie w powstrzymaniu deputowanych CDU przed przyjęciem poparcia skrajnej prawicy zatarły obowiązujące w partii od lat granice.
Friedrich Merz, lider CDU, w Bundestagu. Berlin, 29 stycznia 2025 r.
Interwencja Merkel czyni jego pozycję jeszcze bardziej niepewną. Chociaż Merkel ustąpiła ze stanowiska lidera CDU w 2018 r. i opuściła urząd kanclerski w 2021 r., pozostaje wpływową postacią w partii wśród umiarkowanych członków partii, którzy postrzegają ją jako strażniczkę centrowego kursu CDU.
Głosowanie, które odbyło się zaledwie kilka tygodni przed przyspieszonymi wyborami, jeszcze bardziej spolaryzowało kampanię. Merz stoi teraz przed trudnym wyborem: upierać się przy swoim kursie na prawo lub spróbować wzmocnić zaporę ogniową. Ta decyzja może określić jego polityczną przyszłość.
