Autonomia Krymu w ramach Ukrainy została utworzona w 1991 roku, jeszcze jako Krymska Autonomiczna Socjalistyczna Republika Radziecka, ale już rok później Rada Najwyższa Krymu przyjęła Konstytucję Krymu, w której proklamowała niepodległość, czego jednak nie zaaprobował Kijów. W 1998 roku przyjęto, iż Krym pozostaje w Ukrainie, ciesząc się przywilejem republiki autonomicznej, zaś ukraiński uznano za jedyny język państwowy autonomii. Aneksja półwyspu nie zmieniła jej statusu w sensie prawnomiędzynarodowym, gdyż w dokumentach ONZ Republika Krymu traktowana jest jako terytorium czasowo okupowane przez rosyjskie siły zbrojne.
Krym został przekazany Ukraińskiej SRR przez Moskwę w 1954 roku z okazji trzechsetnej rocznicy ugody perejasławskiej. Decyzję podpisał Nikita Chruszczow, Ukrainiec z pochodzenia, stojący wtedy na czele Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Tę decyzję zmienił Putin, posługując się historycznymi półprawdami i kłamstwami, uznając Krym za ziemię rdzennie rosyjską czy twierdząc, iż po rozpadzie ZSRR Krym oderwano od Rosji wbrew woli jego mieszkańców.
Rusyfikacja Krymu
Krym został podporządkowany Rosji w 1783 roku po zwycięstwie Potiomkina nad Osmanami. Krym nigdy nie był ziemią niczyją, zaś barwna historia polityczna półwyspu sięga VII – VI wieku przed Chrystusem. Koczowali tu Taurowie, osiedlili się Kimerowie, mieszkali Scytowie. Powstały tu z czasem greckie kolonie, wyparte później przez rzymskie faktorie, wzniesiono z biegiem wieków przyczółki bizantyńskie. W XIII wieku napłynęli Tatarzy, a dwieście lat po nich Turcy. Był to więc, jak pisze Bohdan Cywiński, „międzykontynentalny punkt graniczny. Był terenem osadnictwa różnych ludów od co najmniej dwudziestu wieków. Kolejne fale rozmaitych cywilizacji i kultur przypływały i odpływały, przy czym każda z nich mogła pozostawić jakieś trwałe, choć trudne dziś do identyfikacji ślady. Krymska tożsamość to nie tylko owoc najazdu Złotej Ordy”.
Rusyfikację Krymu rozpoczęła Katarzyna Wielka, ogłaszając wolność wyznania islamu, a jednocześnie „biorąc na etaty” islamskich duchownych. To wyeliminowało krymskich przywódców duchowych z kręgu przeciwników carycy. Elicie społecznej Krymu nadano status dworianstwa, równorzędny elicie rosyjskiej.
Rok 2014
W 2014 roku Krym został zaanektowany przez Federację Rosyjską i przemianowany na nieuznawaną przez społeczność międzynarodową Republikę Krymu. Podporządkowanie Krymu Moskwie było kluczowym elementem planu Putina, dążącego do restytucji imperium sowieckiego. Brytyjski historyk Timothy Snyder pisał: „Putin przedstawił aneksję Krymu jako mistyczną osobistą transformację: triumfalne przejście do wieczności. Krym musi się stać częścią Rosji – tłumaczył – gdyż tysiąc lat temu ochrzcił się tam wódz dawnej Rusi: Włodzimierz/ Władimir”. Imperialna aneksja Krymu stała się uwerturą inwazji na Ukrainę osiem lat później.
Rządy Rosjan na Krymie trwały dwieście lat, dziesięć razy krócej niż realizowane są dzieje Krymu. I nie da się ukryć, iż dla cara, „białych” czy „czerwonych” Krym zawsze był kłopotem. Był kłopotem choćby dla Stalina, który w 1944 roku rozkazał deportować z Krymu Tatarów, oskarżając ich o kolaborację z nazistami. Wywieziono wtedy 200 tysięcy ludzi, a pozwolono im wrócić dopiero w 1991 roku. W 1994 roku podpisano memorandum budapeszteńskie, w którym Rosja, USA i Wielka Brytania zagwarantowały Ukrainie integralność terytorialną w zamian za przekazanie Rosji arsenału jądrowego. Dwadzieścia lat później Rosja umowę zerwała.
Mimo statusu podmiotu prawnego Ukrainy, na terytorium Krymu stacjonowała rosyjska marynarka wojenna w bazach morskich: w Sewastopolu i Teodozji. Rosja dzierżawiła lotniska i poligony, a Ukraina wyraziła zgodę na budowę instalacji militarnych, obecność 25 tysięcy żołnierzy, magazyny uzbrojenia; okręty wojenne i samoloty. Wyłączono z tej zgody broń jądrową. W 2010 roku Rosja przedłużyła dzierżawę do 2047 roku.
Hymn Autonomicznej Republiki Krymu zatwierdziła w 2000 roku Rada Najwyższa Republiki Krymu. Melodię skomponował Alemdar Karamanow (1934 – 2007), zaś słowa napisała Olga Gołubiewa, wygrywając konkurs i pokonując 60 innych autorów.
Hymn Autonomicznej Republiki Krymu
Ниви і гори твої чарівні, Батьківщино,
Сонце і море твої цілющі, Батьківщино.
Цю землю ми збережімо
І онукам залишімо квітучий, як сад, Крим,
Квітучий, як сад, Крим!
Зорі волі тебе зігріли, Батьківщино,
Брати-народи тебе оспівали, Батьківщино.
Цю землю ми збережімо
І разом, кримчани, прославімо в століттях Крим,
Прославімо в століттях Крим!
Слався, Криме!
(w języku ukraińskim)
Сенинъ тарлаларынъ ве дагъларынъ
тюркюлидир, Ватан,
Сенинъ кюнешинъ ве денъизинъ шифалыдыр,
Ватан.
Бу топракъны биз тутарыз
Ве торунларгъа джыярыз багъча киби чичек
ачгъан Къырымы,
Багъча киби чичек ачгъан Къырымы!
Азатлыкъ тирлери сени иситты, Ватан,
Къардаш халкълар сени дедилер, Ватан.
(w języku krymskotatarskim)
Hymn Autonomicznej Republiki Krymu
Twoje pola i góry są magiczne, Ojczyzno,
Twoje słońce i morze uzdrawiają, Ojczyzno.
Ochronimy twą ziemię,
I zostawimy wnukom kwitnący jak ogród Krym,
Kwitnący jak ogród, Krym!
Jutrzenki wolności ogrzały Cię, Ojczyzno,
Śpiewali cię bracia – narody, Ojczyzno.
Ochronimy twą ziemię,
I my, Krymianie, przez wieki będziemy sławić Krym.
Sławmy Krym na wieki!
Witaj, Krymie!
