Wojsko szykuje się do ważnych ćwiczeń mobilizacyjnych i planuje wykorzystać mienie prywatne. Czy Twój samochód może trafić w ręce armii? Sprawdź, co nowego czeka Polaków i jak się przygotować.
Ministerstwo Obrony Narodowej przygotowuje nowe regulacje, które umożliwią wojsku przejmowanie pojazdów prywatnych na potrzeby ćwiczeń i mobilizacji wojskowej. Obowiązek oddania auta będzie wiążący, a odmowa może skończyć się poważnymi konsekwencjami prawnymi, włącznie z aresztem. Sprawdź, jakie pojazdy mogą zostać zarekwirowane, jak wygląda procedura oraz jakie rekompensaty przysługują właścicielom.
Nowe przepisy MON – na co się przygotować w 2026 roku?
W 2025 roku ponad 230 tys. osób zostało wezwanych na kwalifikację wojskową. To jednak nie koniec działań wojska. MON już planuje przeprowadzenie szeroko zakrojonych ćwiczeń mobilizacyjnych w 2026 roku, które będą wymagały m.in. przejęcia pojazdów od obywateli. Projekt nowego rozporządzenia przewiduje możliwość zajęcia choćby ponad 200 samochodów, przyczep i maszyn specjalistycznych.
Celem jest przetestowanie sprawności mobilizacyjnej Sił Zbrojnych, szczególnie w sytuacji natychmiastowego stawiennictwa żołnierzy rezerwy. Wśród przejmowanych pojazdów znajdą się przede wszystkim samochody ciężarowe, furgony, autobusy, a także osobowe. Dodatkowo planowane jest użycie maszyn samobieżnych i niesamobieżnych, takich jak koparki, spycharki, dźwigi czy podnośniki.
Jakie pojazdy może zająć wojsko?
W uzasadnieniu projektu rozporządzenia MON precyzuje, iż pojazdy przeznaczone do świadczenia na rzecz wojska to:
samochody ciężarowe (w tym z przyczepami i naczepami),
autobusy i furgony,
samochody osobowe,
maszyny ziemne i budowlane, np. koparki, spycharki, równiarki,
maszyny przeładunkowe, takie jak dźwigi, żurawie oraz podnośniki spalinowe i elektryczne.
Przekazanie sprzętu do odpowiednich jednostek wojskowych może odbywać się albo przez właściciela, albo przez siły wojskowe.
Procedura zajęcia pojazdu – czego możesz się spodziewać?
Decyzję o przejęciu pojazdu wydaje organ wojskowy w formie decyzji administracyjnej. W dokumencie określone zostaną dokładne miejsce i termin, w którym właściciel powinien oddać samochód lub maszynę.
Właściciel pojazdu ma prawo odwołać się od tej decyzji w ciągu 14 dni. Ważne jednak, iż samo odwołanie nie zawiesza obowiązku wykonania decyzji – pojazd należy oddać zgodnie z ustalonym terminem.
Zignorowanie wezwania i uchylanie się od wykonania obowiązku może skutkować nałożeniem kary grzywny lub choćby aresztu do 30 dni.
Ile zapłaci wojsko za przejęte pojazdy?
Ministerstwo Obrony Narodowej zapewnia, iż właściciele nie pozostaną bez rekompensaty finansowej. Wysokość odszkodowań będzie zależna od typu i charakterystyki pojazdu:
samochody osobowe – kilometrówka od 0,5214 zł/km (dla silników do 900 cmł) do 0,8358 zł/km (dla większych silników),
samochody ciężarowe (od 2 do 8 ton) – ryczałtowa stawka 490,83 zł,
przyczepy i naczepy (dla ładowności 2-8 ton) – 196,31 zł,
maszyny do robót ziemnych, budowlanych i przeładunkowych – 439,26 zł.
Na wypłatę rekompensat MON planuje przeznaczyć w 2026 roku łącznie około 136 mln zł.
Planowane przejęcia nieruchomości – kolejny krok mobilizacji
Poza pojazdami, wojsko planuje także zajęcie około 400 nieruchomości w ramach przygotowań do kwalifikacji wojskowej w 2026 roku. Na ten cel w projekcie ustawy budżetowej przewidziano kwotę około 3,2 mln zł.
Co to oznacza dla obywateli?
Wprowadzenie nowych przepisów to istotny krok w kierunku ulepszenia mobilizacji i przygotowania Sił Zbrojnych na wypadek kryzysu. Oznacza to jednak obowiązki dla właścicieli pojazdów i nieruchomości, którzy muszą być gotowi do czasowego przekazania ich wojsku.
Nieprzestrzeganie tych obowiązków grozi konsekwencjami prawnymi, dlatego warto być świadomym nowych regulacji i przygotować się na możliwe wezwania.
Kontekst społeczny i prawny
Przejęcia mienia prywatnego przez państwo na cele obronne są regulowane przepisami prawa administracyjnego i wojskowego, stanowiąc element tzw. świadczeń rzeczowych na rzecz obrony kraju. Ustawy te pozwalają państwu na szybkie reagowanie w sytuacjach zagrożenia lub podnoszenia gotowości obronnej.
Warto podkreślić, iż podobne rozwiązania stosują inne państwa członkowskie NATO, które w razie potrzeby wykorzystują potencjał cywilny w działaniach obronnych.
