Wojenne improwizacje, czyli o tym, iż biedni muszą kombinować bardziej

Ale wyścig zbrojeń trwał. „Problemem są chińskie erpegi z podwójnymi głowicami, które przepalają choćby te wzmocnione pancerze”, pisał mi jesienią 2009 roku kolega z Afganistanu. Ryzyko wymusza kreatywność – i tak załogi Rosomaków zaczęły na własną rękę udoskonalać zabezpieczenia. Polscy żołnierze wpadli na inny pomysł. Siatka z metalowych prętów na stelażu przymocowanym do burty wozu miała przechwycić nadlatujący granat, zanim doszłoby do penetracji pancerza. Jakkolwiek zaimprowizowane, rozwiązanie się sprawdzało. W efekcie parę miesięcy później na polskich wozach pojawiły się fabryczne siatki LSO (skrót od: lekki system osłon). Niestety, nie istnieją rozwiązania idealne – moduły LSO się gięły, obrywały, nie chroniły wszystkich elementów wozu, a niekiedy nie wytrzymywały kontaktu z nadlatującym pociskiem. „Erpegi” wciąż „przepalały” pancerze, niekiedy z tragicznym dla załogi skutkiem. Mimo to LSO pozwoliły na znaczące ograniczenie strat. I o to właśnie chodziło.

Wracajmy do teraźniejszości. Kilkanaście tygodni temu w sieci pojawiło się zdjęcie rosyjskiego czołgu T-72, który z miejsca zyskał nazwę „żółw”. A to za sprawą specyficznego, zaimprowizowanego pancerza, w jaki zaopatrzyli go domorośli „inżynierowie”. Faktem jest, iż ów „daszek” – kształtem przypominający również stodołę – odebrał czołgowi jeden z podstawowych atutów: możliwość prowadzenia ognia dookólnego. Zakres ruchu zwieńczonej lufą wieży nie wygląda na większy niż 45–60°, „nakrycie” prawdopodobnie nie pozostawało obojętne dla przyrządów obserwacyjnych. No, ale ktoś uznał, iż cele czołgu znajdują się na wprost, a on sam ma jechać wyłącznie do przodu, atakować, od biedy ostrzeliwać się na wstecznym.

Co by się stało, gdyby wjechał na minę? Załoga miałaby problem z szybkim opuszczeniem wozu, co znacząco zwiększa ryzyko śmierci lub ran. Jednak to nie miny są dla rosyjskich czołgistów największym zmartwieniem, ale spadające z nieba drony. Z analiz brytyjskich służb wynika, iż w tym roku trzy czwarte tanków Rosjan zostało zniszczonych właśnie przy użyciu bezpilotników, jak Ukraińcy nazywają latające bezzałogowce. A z takim zagrożeniem „daszek” – wedle założeń konstruktorów – powinien sobie poradzić.

Czy rzeczywiście dał radę? „Żółw” przetrwał kilka uderzeń małych dronów i z powodzeniem został wycofany na tyły, aby można było wprowadzić kilka modyfikacji. Tam jednak – w obszarze donieckiej metropolii – skończyła się jego dobra passa. „Żółwia”, w garażu (wraz z innymi maszynami), dopadła ukraińska dalekonośna artyleria.

Wkrótce przekonaliśmy się, iż Rosjanie uznali mocno nadbudowane czołgi za obiecujące rozwiązanie – w sieci pojawiły się bowiem zdjęcia kolejnych „żółwi” i „stodół”, a przejęcie jednego z wozów przez ukraińską armię zrelacjonowano choćby w biuletynie Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych Ukrainy.

Niedoświadczeni obserwatorzy konfliktu niewybrednie komentują desperackie improwizacje Rosjan. Na swój sposób bawią one i mnie, ale zaraz przypominam sobie dospawane płyty do kabin dżipów czy wypełnione workami z piaskiem burty ciężarówek w Iraku i Afganistanie. Zresztą Amerykanie też się wtedy naprędce dopancerzali, choć częściej po prostu wymieniali pojazdy na nowe, o lepszych parametrach. Zatem w tym, co robią Rosjanie, zwykle nie ma nic osobliwego. Żołnierz na polu bitwy zrobi wiele, by przetrwać – i jest to cecha uniwersalna. Różne jedynie mogą być rozmiary improwizacji, na co istotny wpływ ma zasobność danej armii. Biedni muszą kombinować bardziej.