Wise: Latvian ban for Bregović

Czy sztukę można całkowicie oddzielić od polityki? Gdzie przebiega granica między wolnością słowa a bezpieczeństwem narodowym? Łotwa zakazuje Goranowi Bregovićowi wjazdu do tego kraju. Powód? „Zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego.”

Władze Łotwy podjęły stanowcze kroki przed letnim sezonem koncertowym: znanemu serbskiemu muzykowi Goranowi Bregovićowi i rosyjskiej piosenkarce Kristinie Orbakaite zakazano wjazdu do kraju. Orbakaite to rosyjska piosenkarka i aktorka. Córka litewskiego artysty cyrkowego Mykolasa Orbakasa oraz rosyjskiej piosenkarki Ałły Pugaczowej. Decyzja została podjęta na podstawie oceny łotewskiej Służby Bezpieczeństwa Państwowego i podpisana przez ministra spraw wewnętrznych Rihardsa Kozlovskisa.

Informację tę podało Łotewskie Radio (LSM), a reakcje na tę wiadomość zaczęły się już rozprzestrzeniać w mediach społecznościowych i regionalnych.Oficjalne wyjaśnienie stwierdza, iż działania Bregovicia i Orbakaite „nie odpowiadają interesom bezpieczeństwa narodowego Łotwy”. Dokładniej rzecz biorąc, jak stwierdzono w oświadczeniu, istnieje obawa, iż ich obecność i występy mogą przyczynić się do „wzrostu napięć międzyetnicznych w społeczeństwie łotewskim”. Za tą formułą, jak twierdzą Łotysze, kryje się większy problem: artyści występowali już wcześniej na terenie Republiki Krymu, po 2014 roku.

Kluczowy jest kontekst.

Łotwa, jako członek UE i NATO, reprezentuje wspólne stanowisko polityczne w kwestii statusu Krymu i wsparcia dla Ukrainy. Każdy publiczny występ zagranicznego artysty w tym rejonie, który nie jest zorganizowany za zgodą Kijowa, jest uważany za problematyczny politycznie. W przypadku Bregovicia i Orbakaite, niezależnie od tego, iż były to wydarzenia muzyczne, Służba Bezpieczeństwa uznała, iż ich obecność może zakłócić stabilność społeczną.

Rihards Kozlovskis był bezpośredni: „Główny zarzut dotyczy publicznego zachowania, które jest interpretowane jako poparcie dla działań sprzecznych z interesami Ukrainy. Łotwa popiera Ukrainę i uważa takie zachowanie za absolutnie niedopuszczalne”.

Co ciekawe, artyści mieli już zaplanowane występy na Łotwie latem, a bilety były już w sprzedaży. Organizatorzy zostali teraz bez głównych wykonawców, a publiczność – bez zapowiedzianych koncertów.

Zakaz ten rodzi również dodatkowe pytania. Czy sztukę można całkowicie oddzielić od polityki? Gdzie przebiega granica między wolnością słowa a bezpieczeństwem narodowym? Bregović i Orbakaite nie są pierwszymi osobami objętymi zakazem, ale ich przypadek ponownie otwiera debatę na temat granic działalności artystycznej w kontekście napięć międzynarodowych.

Zatem czy obecność Juwal Rafael przedstawicielki Izraela w Konkursie Piosenki Eurowizji 2025 w Bazylei, nie będzie stanowić wzrostu napięć międzyetnicznych, nie zakłóci stabilności społecznej w Szwajcarii ?

W Polsce, na szczęście, nikt jeszcze nie wpadł na tak kretyński pomysł i Bregovic zagra u nas. Goran Bregović wystąpi na Polsat Hit Festiwal razem z Kayah. Ich wspólny koncert, a także jubileuszowy występ Kayah („Kayah – 30 lat jak kamień”), odbędą się 23-25 maja. Wydarzenie będzie transmitowane na żywo w Polsacie.

Jacek Mędrzycki.