Thousands of zlotys to be reclaimed from ZUS. 1 application can increase your pension.

W systemie ubezpieczeń społecznych kryją się mechanizmy, o których wie niewielu przyszłych i obecnych emerytów. Jednym z nich jest możliwość, która może realnie przełożyć się na tysiące złotych dodane do naszego świadczenia w perspektywie lat. Nie chodzi tu o skomplikowane operacje finansowe, ale o jedną, prostą czynność: złożenie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosku o ponowne przeliczenie kapitału początkowego. Dla wielu osób, które rozpoczynały swoją karierę zawodową przed reformą emerytalną z 1999 roku, może to być najważniejszy dokument, jaki kiedykolwiek złożą w ZUS. To szansa na skorygowanie historii naszego życia zawodowego i odzyskanie pieniędzy, które nam się prawnie należą, a o których istnieniu mogliśmy choćby nie wiedzieć.

Czym jest kapitał początkowy i dlaczego jest tak kluczowy?

Aby zrozumieć, o jak wielką stawkę toczy się gra, trzeba cofnąć się do 1 stycznia 1999 roku. Wtedy w Polsce weszła w życie gruntowna reforma systemu emerytalnego. Od tego dnia każdy z nas ma indywidualne konto w ZUS, na które trafiają nasze składki. Co jednak z latami pracy przed tą datą? Właśnie w tym celu stworzono instytucję kapitału początkowego.

Kapitał początkowy to nic innego jak odtworzona przez ZUS kwota składek na ubezpieczenie społeczne za okresy pracy przypadające przed 1999 rokiem. Jest on wirtualnym zapisem, który stanowi fundament naszej przyszłej emerytury. Im wyższy kapitał początkowy, tym wyższa podstawa do obliczenia finalnego świadczenia. W praktyce oznacza to, iż każdy udowodniony rok pracy i każde udokumentowane wynagrodzenie sprzed reformy ma bezpośrednie przełożenie na wysokość comiesięcznej emerytury, którą będziemy otrzymywać aż do śmierci. Problem w tym, iż ZUS, obliczając kapitał po raz pierwszy, bazował wyłącznie na dokumentach, które posiadał w tamtym momencie. A te często były niekompletne.

Kto i kiedy może złożyć wniosek o ponowne przeliczenie? najważniejsze powody

Prawo do złożenia wniosku o ponowne przeliczenie kapitału początkowego ma każda osoba, która posiada nowe dowody, mogące wpłynąć na jego wysokość. Co najważniejsze, na złożenie takiego wniosku nie ma żadnego limitu czasowego. Można to zrobić zarówno przed przejściem na emeryturę, jak i w dowolnym momencie jej pobierania.

Oto najczęstsze sytuacje, które są podstawą do ponownego przeliczenia kapitału:

1. Odnalezienie nowych dokumentów płacowych: To najczęstszy i najbardziej opłacalny powód. Wiele osób po latach odnajduje w domowych archiwach, piwnicach czy na strychach zapomniane dokumenty, takie jak:
   • Świadectwa pracy z informacją o zarobkach.
   • Zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (druk ZUS Rp-7).
   • Paski płacowe lub umowy o pracę z wyszczególnionym wynagrodzeniem.
   • Wpisy w starych legitymacjach ubezpieczeniowych.

   Jeśli odnalezione dokumenty potwierdzają wyższe zarobki, niż te przyjęte przez ZUS do pierwszego wyliczenia, przeliczenie kapitału jest niemal pewne.

2. Udokumentowanie pominiętych okresów składkowych i nieskładkowych: ZUS mógł nie uwzględnić wszystkich lat naszej aktywności. Warto poszukać dowodów na:
   • Okresy pracy, które nie zostały wcześniej zgłoszone.
   • Okresy nieskładkowe, które również wpływają na wysokość kapitału, takie jak nauka w szkole wyższej (na jednym kierunku), urlop wychowawczy czy służba wojskowa.

„Jeden wniosek” w praktyce. Jak wygląda procedura krok po kroku?

Proces jest znacznie prostszy, niż mogłoby się wydawać. Cała procedura sprowadza się do trzech kroków:

Krok 1: Zebranie dokumentacji
To najważniejszy etap. Należy zebrać wszystkie nowe, nieprzedstawione wcześniej w ZUS dokumenty. Podkreślamy: złożenie wniosku bez nowych dowodów nie przyniesie żadnego skutku.

Krok 2: Wypełnienie wniosku
Należy wypełnić formularz ZUS EKP (Wniosek w sprawie kapitału początkowego). Formularz jest dostępny w placówkach ZUS oraz na stronie internetowej Zakładu. Można go również złożyć elektronicznie za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych (PUE ZUS).

Krok 3: Złożenie dokumentów w ZUS
Wypełniony wniosek wraz z oryginałami (lub poświadczonymi kopiami) nowych dokumentów należy złożyć w najbliższej placówce ZUS. Zakład po otrzymaniu dokumentacji dokona ponownej analizy i wyda nową decyzję. jeżeli kapitał zostanie podwyższony, a my pobieramy już emeryturę, ZUS automatycznie przeliczy jej wysokość od miesiąca, w którym złożyliśmy wniosek.

O jakie „tysiące złotych” chodzi? Realne oszczędności

Mówiąc o „tysiącach złotych do odzyskania”, nie mamy na myśli jednorazowego zwrotu. Chodzi o trwałe podwyższenie comiesięcznego świadczenia emerytalnego. choćby pozornie niewielka podwyżka, skumulowana w czasie, tworzy ogromne kwoty.

Przykład: Załóżmy, iż dzięki odnalezionym dokumentom ZUS doliczył nam dodatkowe 2 lata pracy z relatywnie dobrym wynagrodzeniem. Nasz kapitał początkowy wzrósł na tyle, iż miesięczna emerytura została podwyższona o 250 zł.

• W skali roku daje to oszczędność w wysokości: 250 zł x 12 miesięcy = 3 000 zł.
• W perspektywie 10 lat pobierania emerytury kwota ta rośnie do: 3 000 zł x 10 lat = 30 000 zł.
• Przy średniej długości życia na emeryturze, suma ta może sięgnąć 50 000 zł i więcej.

To realne pieniądze, które zamiast trafić do naszej kieszeni, mogą na zawsze pozostać w systemie tylko dlatego, iż nie poświęciliśmy jednego popołudnia na przejrzenie starych dokumentów.

Mechanizm ponownego przeliczania kapitału początkowego obnaża fundamentalną prawdę o systemie emerytalnym: ZUS nie jest instytucją detektywistyczną. Oblicza świadczenie na podstawie dokumentów, które zostaną mu dostarczone. Odpowiedzialność za zgromadzenie i przedstawienie pełnej historii zawodowej spoczywa na nas – ubezpieczonych.

Wielu Polaków wychodzi z błędnego założenia, iż „ZUS wszystko ma”. Tymczasem dane z lat 70., 80. czy 90. często były niekompletne, a archiwa zakładowe uległy likwidacji lub zniszczeniu. Dlatego tak ważne jest, aby stać się archiwistą własnego życia. Warto poświęcić czas na rozmowy z rodziną, przeszukanie strychu, piwnicy i starych szaf. Każdy odnaleziony „papierek” – świadectwo pracy, umowa, legitymacja – może być na wagę złota. To nie jest szukanie luki w systemie, ale dochodzenie swoich, uczciwie wypracowanych praw. To jedna z niewielu sytuacji, gdzie przeszłość może w tak bezpośredni i wymierny sposób poprawić naszą finansową przyszłość.