Ponad rok temu spod rosyjskiej okupacji wyzwolono Buczę – trzydziestosześciotysięczną miejscowość znajdującą się około trzydziestu kilometrów od Kijowa. Przez ponad miesiąc tereny te były okupowane przez oddziały rosyjskie, w tym jednostki 35. i 36. Armii Ogólnowojskowej Wschodniego Kręgu Wojskowego, dwie dywizje powietrznodesantowe oraz Gwardię Narodową. Doszło wtedy do licznych aktów przemocy wobec ludności cywilnej, w trakcie których torturowano i zamordowano setki mieszkańców. Polska Agencja Prasowa w marcu bieżącego roku przekazała, iż Rosjanie zabili w Buczy ponad 400 osób.

Dowody okrucieństwa rosyjskich okupantów w regionie kijowskim (źródło: Facebook Narodowej Policji Ukrainy)

Dezinformacja na Twitterze

Mimo iż zbrodnia wojenna w Buczy została już udowodniona, to w sieci wciąż pojawiają się głosy, które wątpią w agresję Rosji. Autor zaprezentowanego poniżej wpisu sugeruje, iż obywatele Ukrainy zainscenizowali tragedię w Buczy. Do wypowiedzi dołączył „materiał dowodowy” w postaci kolażu. Myth Detector, organizacja fact-checkingowa należąca do Międzynarodowej Sieci Fact-Checkingowej (ang. International Fact-Checking Network, IFCN), odkryła, iż składające się na niego zdjęcia pochodzą ze szkolenia z 2016 r. i nie mają nic wspólnego z trwającą wojną w Ukrainie.

@PolskiPolask1977, Twitter, 28.05.2023

Manipulacja znana nie od dziś!

Jak podaje Myth Detector, 21 listopada 2022 r. gruzińskojęzyczne konta na Facebooku udostępniły ten sam kolaż zdjęć. Identyczne zestawienie, powielające dezinformację o inscenizacji tragedii w Buczy, pojawiło się również w tym samym okresie na rosyjskich portalach społecznościowych takich jak tsgtat.ru i politikus.info. Co ciekawe, na Twitterze opublikowało je także oficjalne konto rosyjskiej ambasady w Wielkiej Brytanii.

@RussianEmbassy, Twitter, 29.11.2022

Odwrotne wyszukiwanie grafiki

Artykuł organizacji Myth Detector znaleźliśmy dzięki narzędziu Google zwanym odwrotnym wyszukiwaniem grafiki. Pozwala ono na wyszukanie wybranych obszarów grafiki w sieci i sprawdzenie, czy pojawiła się ona gdzieś już wcześniej. Na podstawie wyników odwrotnego wyszukiwania możemy dotrzeć zarówno do autora zdjęcia, jak i propagatorów fałszywych informacji.

Wyniki wyszukiwania zdjęć jednej z fotografii z kolażu

Weryfikatorzy z Myth Detectora podczas swoich poszukiwań wykorzystali narzędzie PimEyes, dzięki którego udało im się zidentyfikować jedną z kobiet na fotografiach jako Liudmylę Bilekę. PimEyes pozwala wyszukać daną osobę ze zdjęcia zarówno w social media, jak i na stronach firmowych, medialnych, a choćby fotograficznych.

Liudmyla Bileka znaleziona dzięki narzędzia PimEyes, źródło: artykuł na stronie mythdetector.ge

Wieści o Buczy zawitały do Hiszpanii…

Portal EUvsDisinfo, od 2015 r. monitorujący rosyjską dezinformację skierowaną przeciwko Unii Europejskiej, informował jakiś czas temu, iż hiszpańskojęzyczni odbiorcy w Ameryce Łacińskiej i francuskojęzyczni w Afryce spotkali się z nową narracją na temat wydarzeń w Buczy – mówi się im, iż rosyjskie wojska wcale nie zostały wyparte z miasta, tylko opuściły je z własnej woli, w „geście dobrej woli Moskwy”. Oczywiście nic takiego nie miało miejsca, co potwierdzają liczne relacje z Buczy na portalach informacyjnych.

Prezydent Ukrainy w Buczy (źródło: Facebooku Prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego)

Prezydent Ukrainy podczas rocznicy wyzwolenia Buczy oznajmił, iż jest w trakcie rozmów z międzynarodowymi urzędnikami, które mogą przyspieszyć proces organizowania trybunału ds. rosyjskiej agresji. Miałby on na celu ukaranie najwyższych władz wojskowych i politycznych Rosji za zbrodnie wojenne dokonane podczas konfliktu w Ukrainie.

Jesteśmy świadkami historii!

3 lipca 2023 r. w Hadze rozpoczęło działalność Międzynarodowe Centrum Ścigania Zbrodni Agresji przeciwko Ukrainie (ICPA). Będzie ono miało kluczowe znaczenie dla prowadzenia śledztwa w sprawie rosyjskich zbrodni wojennych w Ukrainie i usprawni wszelkie procedury dotyczące dowodów zebranych od początku wojny.

@EU_Justice, Twitter, 03.07.2023

Polska na celowniku rosyjskich dezinformatorów!

To tylko jeden z przykładów rosyjskiej dezinformacji, choć możliwe, iż w sieci pojawi się jej coraz więcej. Pod koniec kwietnia polski Minister cyfryzacji zapowiedział, iż możemy spodziewać się ingerowania w nasze wybory z „zewnątrz” kraju. Cytując:

„Trzeba się spodziewać tego, iż będą próby ingerowania w wybory z zewnątrz i skuteczne przygotowanie do tego jest jednym ze sposobów na to, aby efekty nie były groźne dla naszego państwa” – podkreślił minister cyfryzacji Janusz Cieszyński.

Okres kampanii wyborczej może więc być intensywny nie tylko pod względem samej aktywności kandydatów politycznych, ale również sił zewnętrznych. Pamiętajcie, iż jeżeli informacja wywołuje w was skrajne emocje, to warto zatrzymać się i sprawdzić ją w kilku rzetelnych źródłach. W najbliższych miesiącach będziemy dostarczać wam zweryfikowane informacje, żebyście w nadchodzących wyborach parlamentarnych mogli podejmować decyzje oparte na faktach.