Federacja Rosyjska po upadku Związku Radzieckiego jest państwem o istotnym znaczeniu na arenie międzynarodowej. Pomimo tego iż na początku lat dziewięćdziesiątych Rosja przestała być jednym z filarów dwubiegunowego ładu światowego, a jej możliwości wpływania na sąsiednie kraje w ramach miękkiej siły zostały ograniczone [1], a jej strefa wpływów w kolejnych latach zmniejszała się na rzecz Stanów Zjednoczonych (czego przykładem było przyjęcie państw środkowoeuropejskich do Sojuszu Północnoatlantyckiego), to i tak zwłaszcza w późniejszych latach potrafiła wywierać istotny wpływ na większość byłych Republik Związku Radzieckiego.
Kadencja Borysa Jelcyna cechowała się słabością Rosji zarówno w polityce zagranicznej, jak i wewnętrznej. Słabość zewnętrzna objawiała się w przytoczonym już w wyjściu państw Europy środkowej z rosyjskiej strefy wpływów. Słabość w polityce odbijała się także na gospodarce Rosji. Kraj ten po upadku ZSRR borykał się z kryzysem gospodarczym i doświadczał także ataków terrorystycznych, dodatkowo narastały tendencje separatystyczne, w autonomicznych Republikach i Krajach, czego przykładem było de facto usamodzielnienie się Czeczenii w 1991 roku.
Za kadencji Władimira Putina i Dmitrija Miedwiediewa Rosja stopniowo zaczęła odbudowywać swoją potęgę zarówno w sferze miękkiej jak i twardej. Spowodowane to było reformą gospodarkii wykorzystaniem wysokich cen surowców naturalnych na rynkach światowych [2].
W rozdziale tym autor zamierza skupić się na aspekcie miękkiej siły i tego jaki wpływ na przyszły potencjał Rosji w tym zakresie ma inwazja Rosji na Ukrainę z 2022 roku i jak przedstawia się przyszłość Rosji tym aspekcie po ewentualnym rozejmie. Jest to o tyle istotne iż dopiero od pełnoskalowej inwazji Federacja Rosyjska została zawieszona bądź wykluczona z wielu międzynarodowych organizacji, a sankcje w wielu aspektach uderzyły w jej gospodarkę [3]. Wcześniej tj. w 2014 roku pomimo aneksji Krymu, czyli zajęcia terytorium innego państwa Rosji nie spotkały istotne represje czy sankcję, a jej wpływy poza militarne były widoczne chociażby w postaci organizacji mistrzostw świata w piłce nożnej w 2018 roku, czy współorganizacja mistrzostw Europy w piłce nożnej w 2021 roku [4].
Miękka siła (z ang. soft power) jest jednym z podstawowych wyznaczników pomiaru potęgi państwa. Została wprowadzona do światowej debaty przez amerykańskiego politologa Josepha Nye. Definiuje się ją jako zasoby składające się z niematerialnych elementów potęgi państwa i metod, opartych na wykorzystaniu tychże elementów niematerialnych i miękkich narzędzi siły gospodarczej [5]. Innymi słowy jest to „zdolność uzyskiwania tego, czego się chce, raczej dzięki atrakcyjności niż przymusowi lub pieniądzom” [6]. Jest ona także twardym elementem obrony oraz budowania pozytywnego wizerunku państwa na świecie poprzez wykorzystanie historii czy kultury [7]. Miękka siła jest uważana za swoiste przeciwieństwo twardej siły (ang. hard power), która określana jest jako potęga nakazowa, czyli opiera się na umiejętności wymuszenia na innymi podmiocie oczekiwanego przez dane państwo działania [8], często dzięki siły militarnej.
Rosyjskie media skierowane do zagranicznego odbiorcy takie jak telewizja RT (dawne Russia Today), czy portal internetowy oraz radio Sputnik były obecne w globalnej przestrzeni informacyjnej [9]. Dodatkowo Rosja za sprawą takich organizacji jak Federalna Agencja ds. Wspólnoty Niepodległych Państw, Rodaków zamieszkałych za Granicą i Międzynarodowej Współpracy Humanitarnej (Rossotrudniczestwo), czy Fundacji Russkij Mir, szerzyła rosyjską edukację, naukę i kulturę, ale także wykorzystywała tego typu organizacje do wybielania działań Rosji wobec Ukrainy już od 2014 roku [10].
Rosja także zacieśniała stosunki z krajami obszaru posowieckiego i starała się stworzyć swoistą przeciwwagę wobec Paktu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej w postaci Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym i Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej, choć na wyraźnie mniejszą skalę.
Rosja była także jednym z założycieli organizacji BRICS której celem jest między innymi stworzenie nowego systemu walutowego i zreformowanie systemu światowego, który zdaniem członków tej organizacji jest zdominowany przez państwa zachodnie [11].
Pełnoskalowa Inwazja Rosji na Ukrainę a wpływ na jej miękką siłę
Jedną z podstawowych trudności związanych z badaniem miękkiej siły jest określenie odpowiednich miar, czym ta miękka siła adekwatnie jest, o tyle o ile w przypadku twardej siły duże znaczenie ma potęga militarna, która w pewien sposób może być policzalna w postaci chociażby liczby uzbrojenia czy żołnierzy pełniących służbę dla danego państwa, to w przypadku miękkiej siły proces ten jest utrudniony, ponieważ ciężko jest policzyć wpływ jaki wywiera miękka siła danego państwa, na inne państwo. Jednym z takich wskaźników jest Global Soft Power Index sporządzany przez firmę konsultingową Brand Finance w oparciu o badania przeprowadzane wśród ponad 100 tys. respondentów z ponad 100 krajów. Na ogólną ocenę składają się rozpoznawalność kraju, reputacja, wpływy międzynarodowe oraz 8 filarów soft power, którymi są kultura i dziedzictwo; stosunki międzynarodowe; rządy; biznes i handel; media i komunikacja; edukacja i nauka; ludzie i wartości; zrównoważona przyszłość [12].
W roku 2021, czyli w roku inwazji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, Rosja była w tym rankingu sklasyfikowana na 13 notując spadek o trzy pozycje względem roku poprzedniego [13], natomiast w roku 2024 spadła na szesnaste miejsce [14].
Źródło: Opracowanie własne na podstawie rankingów Global Soft Power Index z lat 2021-2025, W rankingu zostały uwzględnione państwa grupy G8 oraz Chiny, aby zachować przejrzystość tabeli
Spadek ten jest spowodowany wieloma czynnikami, wynikającymi przede wszystkim z inwazji, której dokonała Federacja Rosyjska na Ukrainę. Pomimo mobilizacji dużej liczby wojsk Rosja nie była w stanie zająć całości kraju co podkopało także jej miękką siłę. Armia rosyjska która według obiegowej opinii miała zająć Kijów w trzy dni, była w stanie zająć zaledwie ⅕ Ukrainy, która uchodzi za jeden z najbiedniejszych państw w Europie. Brak skuteczności rosyjskiej armii spowodował, iż kraje zachodnie widząc szansę na znaczne osłabienie Rosji postanowiły nałożyć na nią sankcje, a także zawiesić, ograniczyć, lub wykluczyć jej członkostwo w wieku organizacjach międzynarodowych, co koniec końców odbija się na jej miękkiej sile. Widać to dobrze na przykładzie rozgrywek sportowych, gdzie reprezentacje tego kraju nie biorą udziału w większości międzynarodowych rozgrywek, ograniczając swój udział do mało prestiżowych meczów towarzyskich. Przez zaatakowanie Ukrainy drastycznie spadła także reputacja Rosji. Według przytaczanego indeksu miękkiej siły wynik Rosja w tej kategorii spadł z poziomu 6.4 w 2022 roku do poziomu 5,6 w roku 2025, (Im wyższy wynik tym lepiej), dając się wyprzedzić w tej kategorii przez chociażby Gruzję, która wyraźne skręciła ku autorytaryzmowi.
Inwazja Rosji spowodowała także wyraźną reakcję państw zachodnich w ograniczeniu dostępu rosyjskich mediów na swoim terytorium. Unia Europejska w ramach sankcji zakazała nadawania między innymi dwóch najbardziej rozpoznawalnych rosyjskich kanałów informacyjnych, czyli telewizji RT (dawniej Russia Today) i portalu internetowego i radia Sputnik [15]. Podobna sytuacja miała miejsce w Stanach Zjednoczonych, gdzie działalność tych kanałów informacyjnych także została zakazana. Należy jednak zwrócić uwagę, iż sankcje te są omijane przez te podmioty. W Stanach Zjednoczonych Radio Sputnik znalazło sposób na obejście sankcji, poprzez wykupienie czasu antenowego na podobnych zasadach jak reklamodawcy. Wynika to z tego, iż prawo federalne zabrania zagranicznym rządom ubiegania się o licencje radiowe [16]. Także w Polsce, w chwili pisania tego tekstu, można bez problemu wejść na stronę Sputnik Globe. Wcześniej zablokowane poszczególne krajowe wersje portalu takie jak Sputnik Polska, ale przebudowana wersja międzynarodowa wciąż działa, aby ją znaleźć wystarczy skorzystać chociażby z rosyjskiej wyszukiwarki Yandex [17].
Także istotnym elementem osłabiającym miękką siłę Rosji a mającym związek z jej atakiem na Ukrainę, jest zniszczenie gazociągu Nord Stream 2, który zwiększyłby uzależnienie państw Europy od rosyjskiego gazu, a tym samym zwiększałby możliwość presji ze strony Rosji na stary kontynent [18]. Projekt, któremu przez lata aktywnie sprzeciwiała się Polska został praktycznie z dnia na dzień zamknięty po rosyjskiej agresji.
Dodatkowo Federacja Rosyjska przez uwikłanie w konflikt na Ukrainie, nie jest w stanie skutecznie bronić swoich interesów w obszarach uważanych przez władze rosyjskie za swoją strefę wpływów. Rosja nie była w stanie utrzymać pokoju w Górskim Karabachu po drugiej wojnie o ten region, co w konsekwencji doprowadziło do trzeciej wojny o ten region i zajęcia całego obszaru tego państwa nieuznawanego przez siły zbrojne Azerbejdżanu. To z kolei zaowocowało, ograniczeniem współpracy armeńsko-rosyjskiej przez premiera Armenii Nikolę Paszyniana i skierowaniem swojej polityki zagranicznej w stronę Stanów Zjednoczonych i Unii Europejskiej. Armenia w związku z brakiem reakcji Rosji na sytuację w Górskim Karabachu zawiesiła swoje członkostwo w OUBZ [19].
Rosja nie była w stanie także utrzymać swoich wpływów w Syrii. Reżim Baszara Al- Asada którego chęć obalenia przez społeczeństwo było jedną z głównych przyczyn wybuchu wojny domowej w tym kraju w 2011 roku i który był wspierany przez Rosjan w tym konflikcie, upadł po szybkiej ofensywie wojsk antyrządowych w grudniu 2024 roku, pomimo obecności w kraju wojsk rosyjskich [20].
Wynika z tego, iż uwikłanie Rosji w wojnę na Ukrainie doprowadziło do jej ograniczenia w innych obszarach świata, co z kolei wpłynęło na jej postrzeganie na arenie międzynarodowej jako państwa niewywiązującego się ze swoich zobowiązań, co wpływa na miękką siłę tego kraju poprzez osłabienie jej reputacji i wpływów międzynarodowych.
Władze federacji rosyjskiej doznały także kilku „ciosów dyplomatycznych” w postaci dystansujących się od działań Rosji wypowiedzi i reakcji przedstawicieli państw uznawanych za bliskich sojuszników Kremla. Za przykład może tutaj posłużyć działania władz Kazachstanu, które na początku pełnoskalowej inwazji nie wsparły Rosji ani na poziomie oficjalnych deklaracji, ani zasadniczo w czasie głosowań na forach międzynarodowych. Ponadto prezydent Kazachstanu Kasym Żomar-Tokajew podczas spotkania z Władimirem Putinem w czerwcu 2022 roku odrzucił możliwość uznania tzw. republik ludowych w Donbasie i wyników „referendów” dotyczących kontrolowanych wówczas przez FR terytoriów Ukrainy [21]. Było to działanie wyraźnie uderzające w miękką siłę Rosji zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, iż chwilę wcześniej Rosjanie pomogli Tokajewowi stłumić zamieszki w Kazachstanie związane z wysoką ceną ropy.
Należy tutaj zaznaczyć, iż Rosja nie jest postrzegana przez cały świat jako agresor. W krajach położonych dalej od Rosji społeczna znajomość genezy i przebiegu tego konfliktu może być na niższym poziomie niż w społeczeństwach zachodnich. Także część państw ze względu na swoją burzliwą historię, czuje niechęć do państw zachodnich i tym samym sympatyzuje z Rosją. Według analizy przeprowadzonej przez Economist Intelligence Unit liczba państw skłaniających się ku Rosji zwiększyła się z 29 w 2022 roku do 35 w roku 2023 [22].
Stanowiska różnych państw wobec Rosji, od potępienia do poparcia, według analizy EIU. Stan na marzec 2023 r
Źródło: https://forsal.pl/swiat/bezpieczenstwo/artykuly/8713356,ktore-kraje-popieraja-polityke-rosji-a-ktore-ja-potepiaja-mapa.html dostęp 27.04.2025
Proces podejmowania decyzji na Kremlu według teorii racjonalnego wyboru i realizmu strukturalnego ofensywnego Johna Mearshaimera
W kontekścieprzytaczanego tematu warto przeanalizować sposób podejmowania decyzji władz na Kremlu, a zwłaszcza Władimira Putina. Pozwoli to zrozumieć przyczyny i myślenie jakim prawdopodobnie kierował się Putin podejmując decyzję o inwazji na Ukrainę, tym bardziej iż na pierwszy rzut oka nie idą za tym żadne sensowne przesłanki. W aktualnym zglobalizowanym świecie, gdzie Federacja Rosyjska przecież nie ma dominującej pozycji, a aneksja terytorium drugiego państwa (która jest w tej chwili zakazana przez prawo międzynarodowe) może doprowadzić do mocnego ograniczenia funkcjonowania państwa w społeczności międzynarodowej, czy choćby wykluczenia go na jakiś czas i z czym w przypadku Rosji mamy do czynienia. Tym bardziej iż pewne cele które Putin chciał osiągnąć wobec Ukrainy wydaje się, iż zrealizował już na przestrzeni 2013 i 2014 roku, poprzez destabilizację Ukrainy de facto uniemożliwił jej wstąpienie do NATO.
Jedną z podstawowych teorii określających proces podejmowania decyzji w polityce jest teoria racjonalnego wyboru wprowadzona przez ekonomistę Adama Smitha. Zakłada ona, iż decyzje polityczne podejmowane są na podstawie racjonalnych wyborów, które przynoszą korzyści. Ta teoria jest oparta na założeniu, iż ludzie działają w sposób celowy i indywidualistyczny [23].
Analizując decyzję Putina o inwazji pod kątem tej teorii należy założyć, iż Putin miał jasno określony cel, do którego chce dążyć. Celem tym było utrzymanie Ukrainy w swojej strefie wpływów i odciągniecie wpływów zachodnich od granic Federacji Rosyjskiej, lub choćby cofnięcie granic Paktu Północnoatlantyckiego do stanu sprzed 1999 roku. W tym kontekście Putin mógł uznać, iż w danym momencie decyzja o inwazji będzie najlepsza, a dalsze utrzymywanie ówczesnej sytuacji geopolitycznej, mogłoby w przyszłości skutkować dołączeniem obszaru Ukrainy pod kontrolą Kijowa do NATO. Także czysto indywidualistycznie Putin potrzebował pewnego impulsu, który pozwoliłby mu zwiększyć poparcie zarówno wśród obywateli jak i elit na Kremlu. Mając świadomość, iż w 2013 roku jego poparcie w części sondaży było najniższe od początku jego kariery politycznej [24], a po aneksji Krymu w 2014 roku i zdestabilizowaniu wschodnich regionów Ukrainy jego poparcie wśród opinii publicznej znaczącą się poprawiło osiągając według badań Centrum Lewady rekordowe w ostatnich czterech latach poparcie [25], chciał on powtórzyć ten manewr aby osiągnąć podobne skutki. W tym kontekście znamienny jest sondaż z centrum Lewady z 2022 roku, w którym Putin notował najniższe poparcie od lat.
Jak pokazały wyniki poparcia z okresu po inwazji Rosji na Ukrainę Putin osiągnął zamierzony scenariusz, a jego poparcie ponownie poszybowało w górę, co pokazuje, iż Rosjanie popierają imperialną politykę władz, nie zważając na międzynarodowe sankcje i to jak ich kraj będzie postrzegany przez większą część społeczności międzynarodowej.
Źródło: https://www.levada.ru/en/ratings/ dostęp 21.04.2025
Inna koncepcja, z perspektywy której można ocenić decyzję o inwazje na Ukrainę to realizm strukturalny ofensywny, często określany jako neorealizm. Realizm strukturalny sam w sobie podkreśla rolę struktury systemu międzynarodowego w kształtowaniu zachowań państw. Zgodnie z tą teorią, główne aktorami na scenie międzynarodowej są państwa, a ich zachowania są determinowane przez strukturalne cechy systemu. Przytaczane podejście ofensywne zakłada, iż państwa dążą do maksymalizacji siły relatywnej zgodnie z zasadą, iż „potęga zapewnia bezpieczeństwo, potęga największa jest największą gwarancją bezpieczeństwa”. Państwa dążą do maksymalizacji siły, ponieważ nigdy nie są pewne, kiedy pojawi się nowe mocarstwo. Rosja zastosowała tą koncepcję w praktyce poprzez inwazję na Ukrainę. Ma to służyć maksymalizacji jej potęgi. Wpisuje się także w koncepcje imperializmu rosyjskiego, a statystyki zaprezentowane przy teorii racjonalnego wyboru, pokazują, iż większość społeczeństwa rosyjskiego popiera ten sposób uprawiania polityki przez władze Federacji Rosyjskiej.
Koncepcja „Russkiego Miru” i Euroazjatyzm Aleksandra Dugina jako główne czynniki ideologiczne wpływające na rosyjską miękka siłę. (napisać o ieologii w stanach)
Jedną z kluczowych koncepcji geopolitycznych która znajduje odzwierciedlenie w polityce prowadzonej przez władze Federacji Rosyjskiej, zwłaszcza od objęcia władzy przez Władimira Putina jest Ruski Mir którego znanym propagatorem jest Aleksander Dugin, uważany wśród wielu zachodnich obserwatorów za najbardziej rozpoznawalnego współczesnego rosyjskiego konserwatywnego myśliciela [26]. Przytaczana jest ona często jako koncepcja wyznaczająca główne kierunki rosyjskiej miękkiej siły. Zakłada ona dążenie do integracji narodowo-kulturowej i historyczno-politycznej na obszarze poradzieckim. Za Ruski Mir uważa się cały obszar oddziaływania kultury rosyjskiej [27].
Koncepcja ta jest ściśle powiązana z ideą Neuroazjatyzmu, także propagowaną przez Dugina. Nawiązuje ona do przedwojennej koncepcji euroazjatyzmu i zakłada ona odrębność cywilizacyjną Rosji od będącej jakoby w stanie rozkładu cywilizacji Europy Zachodniej [28]. Eurazjaniści uważali, iż istnieje obszar wspólnoty kulturowej, do której należą oprócz narodu rosyjskiego np. Niektórzy Ugrofinowie czy ludy turańskie z dorzecza Wołgi [29]. Jednocześnie Dugin zauważa odrębność cywilizacyjną od Azji. Jego zdaniem Federacja Rosyjska jest ostoją konserwatywnych wartości i ma swoistą misję cywilizacyjną do spełnienia.
Dugin w swoich rozważaniach odwołuje się także do koncepcji „trzeciego Rzymu” Ideę tą dobrze obrazuje formuła prawosławnego mnicha Filoteusza z Pskowa, która brzmiała następująco: „Pierwszy Rzym upadł na skutek herezji, drugi Rzym – Konstantynopol – na skutek zdrady prawdziwej wiary, trzecim Rzymem jest Moskwa, a czwartego już nie będzie” [30]. Zakłada ona iż po upadku Konstantynopola to Moskwa zostanie swoistym centrum świata, przejmie rolę centrum prawosławia i weźmie na siebie odpowiedzialność za przyszłość dziedzictwa wschodniego imperium. Koncepcja ta walnie przyczyniła się do rozwoju rosyjskiego imperializmu i jest jedną z koncepcji, która stoi u podstaw ruskiego miru, z racji na to, iż także odwołuje się do jedności narodów prawosławnych.
Ta koncepcja geopolityczna zaczęła się cieszyć zainteresowaniem w krajach Europy zachodniej i środkowej. Także w Polsce koncepcja ta cieszyła się zainteresowaniem wśród mediów o profilu konserwatywno-prawicowym [31]. Przedstawiana była jako alternatywa dla postępującej ideologii woke, czy LGBT, co pozwalało Rosji na jej propagowanie w kontekście miękkiej siły, czego przykładem jest wspomniana i wspierana przez rosyjski rząd fundacja Russkij Mir.
Perspektywy miękkiej siły Rosji i jej oddziaływania na pobliskie kraje po rozejmie.
Niezależnie od wyniku przyszłego rozejmu Federacji Rosyjskiej ciężko będzie odbudować swoją miękką siłę w postaci wpływów w regionie. Tym niemniej należy rozważyć kilka najbardziej prawdopodobnych scenariuszy które mogą mieć w tym kontekście miejsce.
W zależności od wyniku przyszłego rozejmu, Rosję czeka kilka możliwych scenariuszy. Z pewnością trudno będzie jej odbudować swoją pozycje w społeczeństwie państw zachodnich, gdzie zdecydowana większość obywateli uważa, iż winę za to co dzieje się na Ukrainie ponosi Rosja i przede wszystkim Władimir Putin.
Pierwszy scenariusz, najbardziej optymistyczny dla Rosji zakłada stopniowy powrót Federacji Rosyjskiej do międzynarodowego grona. Wynikać to będzie z bardzo optymistycznego podejścia obecnej administracji amerykańskiej do Federacji Rosyjskiej. Kraje Unii Europejskiej zwłaszcza te położone na zachodzie siłą rzeczy będą musiały stopniowo wznawiać relacje z Rosją. Członkostwo Rosji w międzynarodowych organizacjach z których jest aktualnie zawieszona, bądź wykluczona, także będzie stopniowo przywracane. Już teraz co jakiś czas doniesienia medialne mówią chociażby o przywróceniu Rosji do rozgrywek piłkarskich pod egidą UEFA [32]. Rosja nie będzie jednak w stanie uchronić się od uzależnienia ze strony Chin, co siłą rzeczy nie pozwoli jej na zostanie imperium
Drugi scenariusz zakłada dalszą izolację Federacji Rosyjskiej na arenie międzynarodowej. Duże znaczenie tutaj będą miały dalsze działania obecnej amerykańskiej administracji. Obecne wypowiedzi i działania Donalda Trumpa są niewątpliwe korzystne dla Rosji. Trump nie raz o wywołanie wojny oskarżał Ukrainę w takim samym stopniu co Rosję, co pozwala uwiarygodnić rosyjską narrację o genezie tego konfliktu. Także cła, które Trump nałożył na prawie cały świat nie objęły Rosji. Biały Dom na początku argumentował to tym iż przez ciągle obowiązujące sankcje handel międzynarodowy Rosją a Stanami Zjednoczonymi i tak jest ograniczony do minimum, natomiast później amerykańska administracja Trumpa stwierdziła, iż głównym powodem są toczące się negocjacje w sprawie zawieszenia broni na Ukrainie [33].Wyjaśnienie to nie tłumaczy jednak, dlaczego Ukraina została objęta sankcjami, a także dlaczego Białoruś, podobnie jak Rosja uniknęła sankcji, choć formalnie nie bierze udziału w wojnie. Tego typu działania administracji Trumpa pozwalają Rosji na legitymizację swoich działań, zwłaszcza jak spojrzy się na fakt iż cłami zostały objęte także niezamieszkane Wyspy Heard i McDonalda [34] Jednocześnie Duża część państw Unii Europejskiej dystansuje się od aktualnej polityki Donalda Trumpa wobec Rosji i czynią kroki w celu zwiększenia swojego wpływu na bezpieczeństwo w Europie.
Trzeci scenariusz najbardziej negatywny dla Rosji zakłada dalszą izolację Rosji na arenie międzynarodowej, przy jednoczesnej zmianie podejścia administracji amerykańskiej wobec Rosji. Donald Trump pokazał już nie raz, iż jest nieprzewidywalny i potrafi zmieniać decyzję z dnia na dzień. Do takiego scenariusza mogą doprowadzić sami Rosjanie, którzy mają tendencje do przelicytowania w dyplomacji, co może zirytować Trumpa, którego jednym z postulatów było zakończenie wojny w słynne 24 godziny od zaprzysiężenia. W tym scenariuszu oddziaływanie Rosji na pobliskie kraje będzie najmniejsze, a jej miękka siła będzie musiała być mozolnie odbudowywana. Europa podobnie jak w scenariuszu drugim będzie miała ograniczone relacje z Rosją.
Niezależnie który scenariusz okaże się być najbliższy przyszłości, to nie ma wątpliwości, iż miękka siła Federacji Rosyjskiej została osłabiona przez inwazję na Ukrainę, a jego decyzja była wynikiem indywidualnej kalkulacji Putina odnośnie jego politycznej przyszłości i stawianiem przez Rosję na pierwszym miejscu twardej siły i ignorowanie siły miękkiej.
Bibliografia:
[1] Chmielewski B, Rosyjska „Miękka Siła” – Nowoczesne metody oddziaływania międzynarodowego.
[2] Rogożna J., Wiśniewska I, Podsumowanie przemian polityczno-gospodarczych w pierwszej kadencji Władimira Putina, Prace OSW, Warszawa, 2003
[3] Starosta Jan, Co czeka Rosję w 2025 roku?, https://ine.org.pl/co-czeka-rosje-w-2025-roku/
dostęp 27.04.2025
[4] Petersburg był wówczas jednym z miast gospodarzy mistrzostw Europy w piłce nożnej.
[5] Ociepka Beata, Miękka siła państwa i jej pomiar: czy to ma sens?, PTSM,
[6] Makowska Aleksandra, Ograniczenia rozwoju miękkiej siły Polski
[7] Soft Power, czyli miękka siła jako twardy element obronności, https://www.money.pl/gospodarka/soft-power-czyli-miekka-sila-jako-twardy-element-obronnosci-6912113693543072a.html dostęp 11.04.2024
[8] Sadłocha Jarosław, Pomiędzy miękką a twardą siłą: smart power, wrocławskie studia politologiczne, 13/2012
[9] Wasiuta Olga, RT (początkowo Russia Today), Vademecum bezpieczeństwa informacyjnego, Kraków, 2019
[10] Tomaszewska-Gałuszka Izabela, Wycieczki nad Bajkał i propaganda – jak działa rosyjski soft power, https://demagog.org.pl/analizy_i_raporty/wycieczki-nad-bajkal-i-propaganda-jak-dziala-rosyjski-soft-power/ dostęp 29.04.2025.
[11] Kugiel Patryk, Znaczenie grupy BRICS po rosyjskiej inwazji na Ukrainę, https://www.pism.pl/publikacje/znaczenie-grupy-brics-po-rosyjskiej-inwazji-na-ukraine dostęp. 20.04 2025.
[12] Awans Polski o 7 pozycji w rankingu Global Soft Power Index https://wszystkoconajwazniejsze.pl/pepites/awans-polski-o-7-pozycji-w-rankingu-global-soft-power-index/ dostęp 8.04.2025
[13] Global Soft Power Index 2021
[14] Global Soft Power Index 2024
[15] Russia Today i Sputnik wyłączone w UE https://poland.representation.ec.europa.eu/news/russia-today-i-sputnik-wylaczone-w-ue-2022-03-02_pl dostęp 12.04.2025
[16] Radio Sputnik wciąż nadaje w USA, Radio Sputnik wciąż nadaje w USA dostęp 12.04.2025
[17] https://sputnikglobe.com/ dostęp 12.04.2025
[18] Paszkowski Michał, Nord Stream 2… „niedokończone” zagrożenie dla bezpieczeństwa energetycznego państw Europy Środkowej i Wschodniej https://ies.lublin.pl/komentarze/nord-stream-2-niedokonczone-zagrozenie-dla-bezpieczenstwa-energetycznego-panstw-europy-srodkowej-i-wschodniej/\ dostęp 12.04.2025
[19] Armenia freezes participation in Russia-led security bloc – Prime Minister https://www.reuters.com/world/asia-pacific/armenia-freezes-participation-russia-led-security-bloc-prime-minister-2024-02-23/ 13.04.2025
[20] Po obaleniu reżimu Asada wojska rosyjskie cały czas stacjonują w bazie lotniczej w Humajmim na zachodzie kraju i w bazie marynarki wojennej w Tartusie. Natomiast ewakuowali oni wojska z północy kraju. vide. Co z rosyjskimi bazami w Syrii? Źródła: Rosjanie chcą w nich zostać https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art41582341-co-z-rosyjskimi-bazami-w-syrii-zrodla-rosjanie-chca-w-nich-zostac dostęp 19.04.2025
[21] Popławski Marcin, Kazachstan: kurs na niepewność. Komentarze OSW, numer 530
[22] Które kraje popierają politykę Rosji, a które ją potępiają? [MAPA] https://forsal.pl/swiat/bezpieczenstwo/artykuly/8713356,ktore-kraje-popieraja-polityke-rosji-a-ktore-ja-potepiaja-mapa.html dostęp 27.04.2025
[23] Aleksandrowicz Dariusz, Racjonalność, indywiduum, działanie, Przegląd Filozoficzny — Nowa Seria R. 13:2004, Nr 1 (49)
[24] Poparcie dla Putina najniższe od początku jego kariery politycznej https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/675762,poparcie-dla-putina-najnizsze-od-poczatku-jego-kariery-politycznej.html dostęp 21.04.2025
[25] Rekordowa popularność Władimira Putina, https://tvn24.pl/swiat/rekordowa-popularnosc-wladimira-putina-ra433931-ls3361952 dostęp 21.04.2025
[26] Składanowski Marcin, Bezpieczeństwo narodowe Rosji w Neuroazjatyzmie Aleksandra Dugina na tle współczensje rosyjskiej debaty politycznej i akademickiej, Warszawa 2022
[27] Delong Marek, „Ruski mir” jako narzędzie rosyjskiej ekspansji geopolitycznej na terytorium Ukrainy, Przegląd Geopolityczny, 33
[28] Walczak Henryk, Eurazjatyzm międzywojenny w polskiej literaturze naukowej doby współczesnej – stan badań, Studia Maritima, vol. XXIX (2016
[29] Ideologia Euroazjatycka, https://zbc.uz.zgora.pl/Content/906/Elek7a.htm dostęp 20.04.2025
[30] Zmierzch Trzeciego Rzymu, https://gpcodziennie.pl/100755-zmierzchtrzeciegorzymu.html dostęp 20.04.2025
[31] Oferta Putina dla zachodniej prawicy: „rozsądny konserwatyzm” zamiast ideologii neomarksistowskiej https://wpolityce.pl/swiat/572327-oferta-putina-dla-zachodniej-prawicy dostęp 11.04.2025
[32] To się dzieje. Rosjanie już zacierają ręce. „UEFA rozpoczęła proces” To się dzieje. Rosjanie już zacierają ręce. „UEFA rozpoczęła proces” Piłka nożna – Sport.pl
[33] Na Rosję USA nie nałożyły ceł. Z jakiego powodu? Biały Dom zmienia zdanie
https://www.rp.pl/handel/art42078301-na-rosje-usa-nie-nalozyly-cel-z-jakiego-powodu-bialy-dom-zmienia-zdanie dostęp 28.04.2025
[34] Cła Trumpa dotkną także bezludne wyspy. Mieszkają tam tylko pingwiny i foki https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/donald-trump-oglasza-nowe-cla-odczuja-je-nawet-antarktyczne-wyspy/f1v11jm dostęp 28.04.2025
