Na terenie Cmentarza Wojennego w Katyniu, upamiętniającego polskich oficerów i funkcjonariuszy zamordowanych w 1940 roku przez NKWD, doszło w listopadzie 2025 r. do demontażu elementów symbolicznych przez władze Federacji Rosyjskiej — akt który w Polsce został odczytany jako uderzenie w pamięć narodową.
Jak poinformowały polskie media oraz instytucje zajmujące się ochroną miejsc pamięci, dyrekcja kompleksu memoriałowego w Katyniu, działając na polecenie prokuratury obwodu smoleńskiego, usunęła z terenu nekropolii płaskorzeźby – przedstawiające m.in. odznaczenie Order Virtuti Militari oraz medal w formie Krzyż Kampanii Wrześniowej
Decyzja ta została przedstawiona przez rosyjskie władze jako konieczna ze względu na rzekome naruszenie przepisów dotyczących ochrony dziedzictwa kulturowego i upamiętnienia zwycięstwa w „Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej” — tak nazywana jest II wojna światowa w oficjalnej rosyjskiej narracji.
W Polsce akt ten został uznany przez Instytut Pamięci Narodowej (IPN) za „akt dewastacji” — w komunikacie instytucji czytamy, iż usuwanie polskich symboli z miejsca pamięci o ofiarach zbrodni katyńskiej to działanie „niegodne narodów cywilizowanych”.
W oświadczeniu IPN podkreślono, iż Order Virtuti Militari oraz Krzyż Kampanii Wrześniowej są znakami polskiej drogi do niepodległości i symbolem bohaterstwa żołnierzy-Polaków. Usunięcie ich z miejsca pochówku 4 421 zamordowanych tam oficerów (oraz łącznie około 22 000 obywateli polskich zamordowanych w 1940 r.) zostało ocenione jako próba „zatrzeć pamięć” o tych wydarzeniach.
Strona rosyjska tłumaczyła swój krok jako konieczność usunięcia elementów symboliki, która – według nich – miała „charakter rusofobiczny”.
Cmentarz w Katyniu to miejsce szczególne. W miejscu tym spoczywają oficerowie Wojska Polskiego ludobójczo wymordowani przez NKWD w czynie zbrodni katyńskiej w kwietniu-maju 1940 r., co stanowi jedno z najważniejszych i najbardziej bolesnych miejsc w historii Polski.
Dla Polski obecne działania strony rosyjskiej stanowią nie tylko lokalny incydent, ale wymowny symbolicznie gest — ponieważ ingerują w przestrzeń pamięci narodowej, utrudniając upamiętnianie ofiar i kontrolę nad własną historią.
Polskie instytucje, w tym IPN i organizacje kombatanckie i rodziny ofiar, wezwały władze rosyjskie do przywrócenia usuniętych symboli i respektowania międzynarodowych zobowiązań dotyczących ochrony mogił wojennych.
Przeczytaj:
SKANDAL! Ambasador Rosji: Rosja nie chciała rozbiorów, a Polacy sami są winni Katynia
