Rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego to moment, w którym wspominamy bohaterów tamtych dni, ich wyjątkową odwagę i poświęcenie. To także okazja, by zastanowić się, jakie wartości są dla nas ważne i jak są one aktualne mimo upływu 80 lat – mówi Rafał Trzaskowski, prezydent stolicy. W rozmowie z „Polską Zbrojną” opowiada o wyjątkowych w tym roku uroczystościach upamiętniających zryw.
Panie Prezydencie, zbliża się 80. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego. Co to wydarzenie oznacza dla Warszawy i warszawiaków?
Powstanie Warszawskie to jeden z fundamentów naszej tożsamości. Było hekatombą miasta, polskimi Termopilami, bo nie wszystkie bitwy się wygrywa. Jednak powstańcze wartości: bezkompromisowość, patriotyzm, odwaga i determinacja przyniosły nam wolność. Powstanie było zagładą miasta, ale potem doszło do jego odrodzenia wbrew zamiarom okupanta i jego bestialstwu obliczonemu na wymazanie Warszawy z mapy.
Te obchody to zawsze szczególny czas refleksji, pamięci i hołdu dla ofiar i wszystkich, którzy walczyli o wolność i honor. To moment, w którym wspominamy bohaterów tamtych dni, ich wyjątkową odwagę i poświęcenie. Jednocześnie jest to okazja, żeby zastanowić się, jakie wartości są dla nas ważne i jak są one niezmienne i aktualne mimo upływu 80 lat. Składamy hołd powstańcom za wielką ofiarę, którą ponieśli – oni, ich pokolenie i tamta Warszawa. Po to, żebyśmy dziś mogli żyć w mieście wolnym i europejskim. To także czas, kiedy odczuwamy dumę z naszej stolicy i jej historii. Równocześnie pokazujemy, iż Warszawa jest miastem otwartym, rozwijającym się i budującym swoją przyszłość, nie zapominając o przeszłości.
Jak będą w tym roku wyglądały główne obchody rocznicy zrywu?
Główny program uroczystości rozpoczynamy w Muzeum Powstania Warszawskiego, gdzie spotkamy się 30 lipca z powstańcami podczas gali nadania im orderów i odznaczeń państwowych. W kolejnych dniach poza upamiętnieniem wydarzeń i miejsc związanych z powstaniem, będą odbywały się uroczystości o charakterze państwowym i religijnym, koncerty, spektakle teatralne, wystawy, a także gry miejskie i terenowe, pikniki i widowiska. Cały program można śledzić na stronie urzędu miasta stołecznego Warszawy. 2 października uroczyście zakończymy obchody tej wyjątkowej rocznicy na Kopcu Powstania Warszawskiego, w parku Akcji „Burza” pod symbolem Polski Walczącej.
Większość wydarzeń organizuje miasto stołeczne Warszawa, ale także Muzeum Powstania Warszawskiego, Muzeum Warszawy czy Dom Spotkań z Historią. Trzeba pamiętać także o uroczystościach dzielnicowych, środowiskowych, w upamiętnienie powstańców włącza się także wiele instytucji prywatnych. Wiele oficjalnych wydarzeń, jak msza polowa na placu Krasińskich 31 lipca czy oddanie hołdu w Godzinę „W” przy pomniku Gloria Victis, odbywa się dzięki wsparciu i zaangażowaniu żołnierzy z Dowództwa Garnizonu Warszawa.
W przygotowania i przebieg wszystkich uroczystości zaangażowane są setki wolontariuszek i wolontariuszy. Spotkałem się niedawno z grupą, która pracuje w MPW i jestem pod wrażeniem ich entuzjazmu. Wszyscy swój wolny czas przeznaczają na pracę przy organizacji obchodów. Z kolei w ramach naszego Wolontariatu Pracowniczego pakowaliśmy niedawno specjalne kosze dla powstańców. Przynosimy im bezpośrednio do domów pakiety zaproszeń, identyfikatory, informator, ale także upominki i słodycze. To już trzecia edycja tej akcji. choćby ci, którzy nie mogą już z nami osobiście uczestniczyć w obchodach, wiedzą, iż o nich pamiętamy.
Czy w związku z okrągłą rocznicą przygotowywane są jakieś specjalne lub nowe punkty uroczystości?
Jubileuszową rocznicę powstania będziemy obchodzić wyjątkowo uroczyście, w wielu miejscach pamięci, których na terenie Warszawy jest prawie 400. Przewidzieliśmy także kilka specjalnych wydarzeń, ale jeszcze nie mogę zdradzić szczegółów. Szczególnie cieszę się, iż będziemy mogli, po paru latach przerwy, oddać cześć Bohaterom z 1944 roku w niezwykłym miejscu – parku Akcji „Burza” na pięknie odnowionym Kopcu Powstania Warszawskiego. To miejsce przeszło ogromną modernizację i jestem dumny z tego, jak w tej chwili wygląda.
Wielu powstańców weźmie udział w uroczystościach?
Obecność powstanek i powstańców jest dla nas najważniejsza. To też wyjątkowy hołd dla bohaterstwa i poświęcenia ich koleżanek i kolegów. Kilka dni temu miałem zaszczyt osobiście powitać na Okęciu pana Stanisława Staszewskiego „Kazika”, który jako pierwszy z powstańców zamieszkałych za granicą przyleciał do Warszawy na obchody 80. rocznicy powstania. Możliwość spotkania z powstańcami, wysłuchania ich wspomnień i refleksji także na temat współczesnej sytuacji w Polsce i na świecie, to jest zawsze ogromne przeżycie. Bardzo sobie cenię te spotkania, mając na względzie, iż upływ czasu jest nieubłagany. To także bezcenne doświadczenie szczególnie dla młodych ludzi. Nasi bohaterowie pokazują siłę, niezłomność i wartości, jakimi kierowali się 80 lat temu: prawdziwy patriotyzm, gotowość poświęcenia życia dla wolności ojczyzny.
Dla Pana, który z momentów uroczystości jest szczególny wzruszający?
Każdego roku to doświadczenie jest bardzo przejmujące. Szczególnie wzruszające są dwie chwile. Pierwsza to oczywiście godzina 17.00 – Godzina „W”, kiedy całe miasto, tętniąca życiem europejska stolica, zatrzymuje się na symboliczną minutę, by uczcić pamięć bohaterskiego zrywu. Drugi moment to rozpalenie Ognia Pamięci na Kopcu Powstania Warszawskiego przy znaku Polski Walczącej. W ostatnich latach, podczas modernizacji tej przestrzeni, uroczystości były przeniesione do parku Dreszera, w tym roku ponownie odbędą się na Kopcu. Jego symbolika silnie przemawia do wyobraźni, ponieważ został zbudowany po wojnie z gruzów zniszczonej Warszawy.
Jeszcze podczas 50. czy 60. rocznicy powstania wierzyliśmy wszyscy, iż Europa uwolniła się od wojen, dzisiaj wiemy, iż stało się inaczej. Tym bardziej musimy dbać o nasze bezpieczeństwo, o międzynarodowe sojusze tak, by konflikt nie dotknął w większym stopniu naszego kraju. Warszawa jest miastem dumnym, bardzo boleśnie doświadczonym przez historię. Mając w pamięci bohaterskie zrywy i oddając hołd poległym na naszych ulicach, musimy jednocześnie uczynić wszystko, by to się nigdy więcej nie powtórzyło.
