W Polsce trwa debata o finansowaniu partii politycznych i kontroli nad nimi. Ostatnio Minister Finansów Andrzej Domański wystąpił do Państwowej Komisji Wyborczej o wyjaśnienie uchwały dotyczącej wypłaty środków finansowych dla Prawa i Sprawiedliwości. Celem tego działania jest wyjaśnienie wszelkich wątpliwości związanych z treścią uchwały.
Wiadomo, iż uchwała PKW z 30 grudnia 2024 r. jest niejednoznaczna i wewnętrznie sprzeczna. Minister Domański wskazał, iż jej treść budzi poważne wątpliwości interpretacyjne, zwłaszcza iż jeden paragraf podważa drugi. Z tego powodu w Ministerstwie Finansów przeprowadzono szczegółowe analizy prawne mające na celu określenie prawidłowych obowiązków wynikających z decyzji PKW.
Według danych PKW, w 2020 r. wydatki partii politycznych w Polsce wyniosły 235,4 mln zł. Według raportu Najwyższej Izby Kontroli, w latach 2015-2019 partia Prawo i Sprawiedliwość otrzymała 124,4 mln zł dotacji z budżetu państwa. Takie kwoty budzą pytania o transparentność i kontroli nad wydatkami partii politycznych.
W swoim oświadczeniu Minister Domański zaapelował również o zaprzestanie medialnych nacisków na urzędników Ministerstwa Finansów. Podkreślił, iż są oni apolityczni i stanowią merytoryczne wsparcie w podejmowaniu decyzji. Dodał, iż wywieranie presji nie przyczyni się do szybszego rozwiązania sprawy.
Warto przypomnieć, iż w sierpniu 2023 r. PKW odrzuciła sprawozdanie finansowe Prawa i Sprawiedliwości, wykazując nieprawidłowości w wydatkowaniu środków na kampanię o wartości 3,6 mln zł. Decyzja ta skutkowała zmniejszeniem subwencji partyjnej o trzykrotność zakwestionowanej kwoty, co wyniosło 10,8 mln zł. PiS odwołało się do Sądu Najwyższego, a Izba Kontroli Nadzwyczajnej uchyliła decyzję PKW.
Według art. 25 ust. 1 pkt 2 ustawy o partiach politycznych, Państwowa Komisja Wyborcza sprawuje kontrolę nad wydatkami partii politycznych. Jednakże, wątpliwości dotyczące transparentności i kontroli nad wydatkami partii politycznych są coraz częstsze. Czy Ministerstwo Finansów powinno kontrolować fundusze partii politycznych? Czy jest to sprawa, którą powinien zajmować się Sąd Najwyższy? Te pytania pozostają bez odpowiedzi.
W kontekście reform sądownictwa z 2017 r., które skutkowały powołaniem Izby Kontroli Nadzwyczajnej Sądu Najwyższego, przedstawiciele opozycji politycznej i organizacji pozarządowych zwracają uwagę na nieprawidłowości w funkcjonowaniu tej instytucji. Trybunał Sprawiedliwości UE oraz Europejski Trybunał Praw Człowieka również podważyły legalność Izby Kontroli Nadzwyczajnej.
W tej sytuacji, Ministerstwo Finansów staje przed wyzwaniem uregulowania finansowania partii politycznych i kontroli nad nimi. Czy uda się wyjaśnić wątpliwości i uregulować sprawę wypłaty środków dla Prawa i Sprawiedliwości? Tylko czas pokaże.
