Z nowej listy lektur dla szkół podstawowych i średnich miałyby zniknąć znane utwory Adama Mickiewicza, Bolesława Prusa czy św. Jana Pawła II. Część utworów miałaby być czytana we fragmentach, a inne przeniesione na listę materiałów dodatkowych.
Ministerstwo Edukacji Narodowej zamieściło na swojej stornie internetowej proponowane zmiany w zakresie ograniczenia podstaw programu nauczania poszczególnych przedmiotów. Uwagę zwróciły propozycje dotyczące nauczania języka polskiego, głównie w zakresie listy lektur.
W przypadku szkół podstawowych bez zmian pozostają lektury obowiązkowe czytane w całości w klasach IV-VI i VII-VIII.
W pierwszej grupie, z listy krótkich utworów literackich i utworów poznawanych we fragmentach (obowiązkowo) wykreślono: „Powrót taty” Adama Mickiewicza, fragmenty „Pana Tadeusza” dotyczące opisu zwyczajów i obyczajów, „Katarynkę” Bolesława Prusa, „W pamiętniku Zofii Bobrówny” Juliusza Słowackiego, część wybranych mitów greckich, fragmenty Biblii (przypowieść o siewcy, przypowieść o pannach roztropnych), a także wybrane wiersze Władysława Bełzy oraz. pieśni i piosenki patriotyczne, Zaproponowano też wykreślenie wybranych wierszy Zbigniewa Herberta, Czesława Miłosza i Tadeusza Różewicza.
W klasach VII-VIII MEN proponuje, by z listy utworów poetyckich usunąć: tren I i V Jana Kochanowskiego, „Żonę modną” Ignacego Krasickiego, „Redutę Ordona” i „Śmierć Pułkownika” Adama Mickiewicza, a także „Pana Tadeusza” (ministerstwo zaproponowało analizę wybranych fragmentów, ale innych te, które omawiano w klasach IV-VI). Z listy wybranych utworów poetyckich miałyby też zniknąć wiersze Cypriana Kamila Norwida, Mariana Hemara, Jarosława M. Rymkiewicza, Jana Lechonia, Jerzego Lieberta oraz fraszki Jana Sztaudyngera, a prawdopodobnie także „Quo Vadis” H. Sienkiewicza (miałaby to być ewentualna lektura dodatkowa).
Dużo zmian wprowadzono na liście lektur dla szkół średnich. Eksperci MEN zaproponowali, aby z listy lektur obowiązkowych dla zakresu podstawowego wykreślić następujące utwory: biblijną „Pieśń nad Pieśniami”, fragmenty “Legendy o św. Aleksym” i„Kroniki polskiej” Galla Anonima, Psalm 13 i 47 Jana Kochanowskiego, fragmenty “Pamiętników” Jana Chryzostoma Paska, „Romeo i Julię” Williama Szekspira, „Hymn do miłości ojczyzny” Ignacego Krasickiego, „Konrada Wallenroda” Adama Mickiewicza, „Z legend dawnego Egiptu” Bolesława Prusa, „Rozdziobią nas kruki, wrony…” Stefana Żeromskiego, a także wiersze Kazimiery Iłłakowiczówny i Tadeusza Gajcego, opowiadanie „Ludzie, którzy szli” Tadeusza Borowskiego, jak również wybrane wiersze Stanisława Balińskiego, Czesława Miłosza, Jana Polkowskiego i Wojciecha Wencla oraz fragmenty „Drogi donikąd” Józefa Mackiewicza i opowiadanie z „Raportu o stanie wojennym” Marka Nowakowskiego. Zaproponowano również usunięcie wierszy Jana Lechonia i Juliana Przybosia, fragmentów „Boskiej komedii” Dantego, „Odprawy posłów greckich” J. Kochanowskiego, „Nie-Boskiej komedii” Z. Krasińskiego, części utworów z okresu stanu wojennego, wybrane teksty Kabaretu Starszych Panów oraz utwory w wykonaniu Ewy Demarczyk. Pojawiła się też opcja usunięcia m.in. „Chłopów” Władysława Reymonta (przy czym już nie była to całość, ale tylko I część-Jesień). Z kolei „Inny Świat” Gustawa H. Grudzińskiego miałby być czytany tylko we fragmentach.
Z podstawy programowej na poziomie rozszerzonym miałyby zostać usunięte m.in.: „Chmury” Arystofanesa, „Eneida” (fragmenty) Wergiliusza, „Wyznania” (fragmenty) św. Augustyna, „Summa teologiczna” (fragmenty) św. Tomasza z Akwinu, „Lilla Weneda” Juliusza Słowackiego, utwory Jarosława Marka Rymkiewicza. Zaproponowano usunięcie fragmentów dzieł św. Jana Pawła II („Przekroczyć próg nadziei”, „Fides et ratio”, „Pamięć i tożsamość”, „Tryptyk rzymski”). Do tego zastawienia z poziomu podstawowego miałyby zostać przeniesione m.in. „Odyseja” Homera (ale w całości, nie we fragmentach), fragmenty „Boskiej Komedii” Dantego czy „Odprawa posłów greckich” Kochanowskiego, „Nie-Boska komedia”, a także wiersze Jana Lechonia, Juliana Przybosia, Czesława Miłosza i J. M. Rymkiewicza.
W przypadku wykazu lektur uzupełniający, eksperci resortu edukacji proponują jej całkowite prze-aranżowanie, z uwzględnieniem podziału na epoki (do XIX wieku włącznie, XX wiek i XXI wiek). Ogólnie, z całości zestawienia zaproponowali usunięcie m.in. wierszy M. Konopnickiej, tomu II „Chłopów”, „Zapisków więziennych” kard. S. Wyszyńskiego. Do listy dopisano z kolei utwory Olgi Tokarczuk („Prawiek i inne czasy”, „Bieguni”) czy Andrzeja Stasiuka („Jadąc do Babadag”).
Kiedy zmiany wejdą w życie?
Aktualnie jest to etap propozycji i ich analizy. W kwietniu wstępne, opracowane propozycje mają trafić do konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych. Prawdopodobnie w czerwcu zostanie podpisany projekt rozporządzenia.
Proponowane ograniczenie podstaw ma docelowo wejść w życie już od 1 września 2024. Ministerstwo edukacji zaznacza, iż kompleksowa reforma programowa jest zaplanowana na przyszłość, natomiast najbliższe zmiany będą dotyczyć ograniczenia wybranych treści. Chodzi o to, żeby uczniowie nie musieli wymieniać podręczników w najbliższym roku szkolnym. Nowe podstawy przygotowane przez ekspertów wejdą w życie 2 lata później: od 1 września 2026/2027 w szkole podstawowej, od roku szkolnego 2028/2029 do szkół ponadpodstawowych.
Narodowcy.net/Gov.pl / Kresy.pl
