APEL Instytutu Myśli Pro-Life w związku z opublikowaniem „Wytycznych w sprawie obowiązujących przepisów prawnych dotyczących dostępu do procedury przerywania ciąży”
W związku z pojawieniem się w przestrzeni publicznej dokumentu zatytułowanego Wytyczne w sprawie obowiązujących przepisów prawnych dotyczących dostępu do procedury przerwania ciąży, apelujemy do wszystkich Polaków, w tym do dyrektorów szpitali, ordynatorów, kierowników oddziałów, lekarzy, pielęgniarek i położnych, którym bliska jest dbałość o dobrostan dzieci poczętych oraz długoterminowo rozumiane dobro ich matek. Kierujemy się także troską o dobro ojców, rodzeństwa, dziadków oraz wszystkich, których może dotknąć rana intencjonalnego przerwania życia bliskiej im, nienarodzonej jeszcze istoty ludzkiej. W świetle nauk biologicznych jak i Wiary, przez wielu z nas wciąż podzielanej, nie można jej odmawiać człowieczeństwa. Po pierwsze zatem apelujemy do Ministerstwa Zdrowia i wzywamy do wycofania się z „Wytycznych…”!
Odnosząc się do danych Policji, w Polsce, w wyniku samobójstw, w ostatnich pięciu latach zmarło około 26 tysięcy osób (nieco ponad pięć tysięcy osób rocznie). W tej napawającej olbrzymim smutkiem liczbie, w ostatnich 5 latach mieszczą się 2 (słownie dwa) przypadki samobójstw matek spowodowanych niechcianą ciążą, stanowiąc około 0,008% ogólnej liczby samobójstw. Oba te przypadki miały miejsce w 2021 roku. Instytut Myśli Pro-Life z wielkim współczuciem odnosi się do tych tragicznych, choć wyjątkowo rzadkich w skali kraju zdarzeń i podkreślamy, iż dbałość o dobrostan psychofizyczny matek dzieci poczętych winien stanowić jeden z filarów konstruktu opieki zdrowotnej w Polsce.
Współczesna medycyna od wielu już lat stoi na fundamencie przekonania, iż wszelkie decyzje terapeutyczne winny mieć umocowanie w tak zwanej Evidence Based Medicine, tj. postępowaniu terapeutycznym opartym o solidne i rzetelne dane naukowe. Rekomendacje ujęte w formie wytycznych publikowane są przez uznane towarzystwa naukowe w Polsce i na świecie, stanowiąc owoc wspólnej pracy dziesiątek uznanych badaczy, znanych z imienia i nazwiska i przez nich podpisanych. Wytyczne towarzystw naukowych są często aktualizowane. Ich autorzy, świadomi ogromnej odpowiedzialności na nich spoczywającej, do pracy związanej z ich redakcją podchodzą z wyjątkową starannością.
W związku z jedynie pozornym podobieństwem „Wytycznych…” Ministerstwa Zdrowia do tego, co dotychczas w medycynie rozumiane było przez słowo „wytyczne”, wzywamy Autora lub Autorów „Wytycznych…” do ujawnienia się. Ciężar materii, tj. ludzkie życie, jakiego dotyka ten dokument, domaga się również solidnego umocowania w pracach badawczych: badaniach klinicznych, przeglądach systematycznych i metaanalizach. Domagamy się wskazania, jaką korzyść zdrowotną dla matki przewiduje się w związku interwencją „terapeutyczną” polegającą na uśmierceniu jej dziecka. Współczesna medycyna nie znosi bowiem postępowania niemającego umocowania w medycynie opartej na faktach.
Uprzedzając odpowiedź Ministerstwa Zdrowia, pozwalamy sobie przytoczyć dane naukowe. Na podstawie badania, przeprowadzonego na podstawie rejestrów medycznych w Finlandii z lat 1987-1994 stwierdzono, iż przeprowadzenie aborcji wiąże się z trzykrotnie większym ryzykiem popełnienia samobójstwa, podczas gdy urodzenie dziecka wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka samobójstwa o połowę względem populacji ogólnej (a więc kobiety, które urodziły, mają sześciokrotnie mniejsze ryzyko samobójstwa, niż te, które dokonały aborcji)[1]. Z kolei duńskie badanie, oparte o rejestry medyczne (49 tysięcy kobiet), wykazało, iż przeprowadzenie aborcji nie zmniejsza ryzyka podjęcia próby samobójczej w ciągu roku po jej dokonaniu. We wnioskach autorzy podkreślili, iż troska o uniknięcie samobójstw u kobiet nie może stanowić podstawy do polityki państwa w kwestii aborcji[2]. Badania Fergussona, psychologa, który określił się jako ateista pro-choice i racjonalista[3], były rzetelną naukową próbą poszukiwania odpowiedzi na pytanie, jak zdarzenia położnicze (aborcja, poronienie, poród naturalny po ciąży chcianej i po ciąży nieplanowanej) wpływały na zdrowie psychiczne kobiet w perspektywie 30 lat. Wyniki wskazały jednoznacznie na wzrost ryzyka zaburzeń psychicznych po aborcji o około 30%[4], uzależnienia od substancji psychoaktywnych (ponad 6-krotnie) oraz depresji, zaburzeń lękowych i myśli samobójczych (ponad 2-krotnie), a także stosowania alkoholu i narkotyków[5]. Obserwowano wzrost ryzyka samobójstw. W badaniu tym nie ujawniono żadnych korzyści zdrowotnych płynących z przeprowadzenia aborcji. Wreszcie Reardon wskazuje, iż aborcja jest konsekwentnie powiązana ze zwiększoną częstością chorób psychicznych w porównaniu z kobietami, które nie poddawały się aborcji. Ponadto ujawnia, iż doświadczenie związane z aborcją bezpośrednio przyczynia się do problemów ze zdrowiem psychicznym przynajmniej niektórych kobiet, a istniejąca wcześniej choroba psychiczna jest czynnikiem ryzyka większego narażenia na problemy psychiczne po aborcji[6].
W niektórych krajach zachodnich (np. w Wielkiej Brytanii czy Nowej Zelandii) ponad 90% aborcji wykonywanych było z powodu zagrożenia zdrowia psychicznego. Można się spodziewać, iż po rozszerzeniu wskazań do aborcji o tzw. zagrożenie zdrowia psychicznego, ich liczba w Polsce znacząco wzrośnie. Obecnie, jak widać, nie ma żadnych podstaw naukowych, by twierdzić, iż w jakikolwiek sposób przełoży się to na poprawę zdrowia psychicznego kobiet. Jako IMPL, nie rozumiemy obecnej polityki rządu, która de facto zmierza do wprowadzenia aborcji na życzenie w dowolnym momencie ciąży. Biorąc pod uwagę zagrożenie, jakie stanowi aborcja dla zdrowia psychicznego kobiet, zastanawiamy się jaka idea przyświeca Autorowi lub Autorom „Wytycznych..” opublikowanych przez Ministerstwo Zdrowia.
Nasze wnioski:
1. „Wytyczne…”nie są żadnym aktem prawnym i nie stanowią źródła prawa. Lekarzy obowiązują w szczególności „Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty” i Kodeks Etyki Lekarskiej, kształtujący ramy etyczne, w jakich powinny być wykonywane świadczenia zdrowotne, a także inne regulacje, w tym kodeks karny i Ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka. Odpowiedzialność karna i cywilna, a także zawodowa lekarzy wynika z obowiązujących przepisów prawnych, do których „Wytyczne..” nie należą. Zresztą bezrefleksyjne stosowanie „Wytycznych…” może prowadzić do naruszania obowiązujących przepisów, a tym samym do odpowiedzialności prawnej lekarzy. Ponadto na zakres ustawowych obowiązków lekarzy nie wpływa kształt relacji NFZ i podmiotu leczniczego. Również w zakresie samej relacji NFZ i podmiotu leczniczego znaczenie ma obowiązujące prawo, a nie anonimowo sporządzone „Wytyczne”. W kwestiach spornych to Konstytucja RP i ustawy są podstawą rozstrzygnięć sądowych. Dlatego iluzja tworzenia prawa przez „Wytyczne” może trwać tylko do pierwszej rozprawy sądowej. Czym one są w istocie? Pozostają opinią anonimowego autora[7].
Dyrektorzy szpitali, ordynatorzy, kierownicy oddziałów nie są podmiotami organizacyjnie podległymi Ministerstwu Zdrowia, tak więc „Wytyczne…” nie są też aktem prawnym o charakterze wewnętrznym, jakim pracodawca mógłby wpływać na swoich pracowników. Dlatego apelujemy do organów założycielskich szpitali: urzędów marszałkowskich, Starostw Powiatowych, samorządów wojewódzkich i innych organów nadzorujących działalność szpitali. W obecnym stanie prawnym Minister Zdrowia nie ma możliwości bezpośredniego oddziaływania na działalność czy kondycję finansową zakładów opieki zdrowotnej[8]. Zresztą na „Wytycznych…” jego podpis choćby nie figuruje. Drodzy Państwo, Samorządowcy! „Wytyczne…” nie mają racji bytu z uwagi na to, iż ich materia powinna być pozostawiona do decyzji szefów placówek lub ewentualnie częściowo uregulowana w akcie wykonawczym wydanym przez ministra. Tymczasem Wasza wielka misja to niewzruszenie opowiedzieć się po stronie sprawiedliwości i prawdy, chronić zdrowie kobiet poprzez ochronę życia ich nienarodzonych dzieci, a to można osiągnąć jedynie przez wymaganie takich standardów postępowania od podległych Wam szpitali.
2. Wzywamy lekarzy psychiatrów, a także psychologów i psychoterapeutów, do uczciwego poszukiwania odpowiedzi na pytanie, czy kiedykolwiek udowodniono jakąkolwiek korzyść zdrowotną przeprowadzenia aborcji? W publikowanych źródłach można znaleźć jedynie fakty wskazujące na traumatogenną rolę aborcji, w dłuższej perspektywie przynoszącą szkody dla zdrowia psychicznego – a przecież lekarza najważniejszą ramą etyczną jest: primum non nocere, po pierwsze nie szkodzić. Czyż aborcja u kobiety, która cierpi na zaburzenia zdrowa psychicznego, nie jest dolaniem oliwy do ognia? I nawet, jeżeli chwilowo przynosi poczucie subiektywnej ulgi, po dłuższym czasie może stanowić źródło wielkiego cierpienia[9].
Dlatego w swojej zawodowej rzetelności, w oparciu o etos lekarza i terapeuty, szukając dobra kobiety należy chronić ją razem z jej dzieckiem i wdrożyć odpowiednią terapię, to jest objąć leczeniem zgodnym z obowiązującym konsensusem i wiedzą medyczną (na przykład depresji[10]). Etyka zawodu lekarza, a tym bardziej psychiatry domaga się holistycznego i dalekowzrocznego przeprowadzenia pacjentki przez problemy, z którymi zgłasza się po pomoc.
3. Apelujemy do lekarzy ginekologów-położników, na których to barki anonimowy autor „Wytycznych…” zamierza złożyć ciężar odpowiedzialności za życie bezbronnych pacjentów[11]: nie bierzcie tego na siebie! Jako ludzie różnych dyscyplin zawodowych (w tym również medycznych i prawniczych) dostrzegamy wielką wartość daru życia i z całego serca prosimy Was – bądźcie z nami po stronie pro-life. Nie dajcie się wmanewrować w odpowiedzialność za proceder, pod którym rządzący naszym krajem zwierzchnicy boją się osobiście podpisać. Poczytujemy to zresztą jako zdrowe odruchy obronne ich sumień i tym goręcej wyrażamy nasze wsparcie dla wszelkich przejawów troski o najbardziej niewinne i bezbronne istoty ludzkie w naszym społeczeństwie.
4. Wzywamy Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a także posłów i senatorów ze wszystkich klubów parlamentarnych do działań w obronie praworządności i konstytucyjnego prawa do życia, bo to między innymi do tego zostali Państwo powołani przez wyborców, którzy na Was głosowali. Obrońców Konstytucji RP wzywamy do walki o utrzymanie porządku prawnego w naszej Ojczyźnie z tą determinacją, jaką należy w sobie obudzić, jeżeli chodzi o spawy ostateczne, fundamentalne, jak prawo człowieka do życia. W Sejmie nie znalazła się większość, by wziąć na siebie krew niewinnych. Pod „Wytycznymi…” nikt się nie podpisał…
5. Zanosimy żarliwą prośbę do Episkopatu Polski, księży i osób konsekrowanych. Niech Kościół weźmie w obronę swoje dzieci, a więc kobiety w ciąży, które potrzebują wsparcia moralnego autorytetu Kościoła, aby heroicznie wytrwać w powierzonym im przez Boga-Stwórcę zadaniu wydania na świat nowego życia, a także ojców, aby podjęli swoje zadania obrony dzieci nienarodzonych bez względu na cenę, jaką przyjdzie im zapłacić. To wsparcie moralne, potrzebne zresztą wszystkim, nie tylko jest czynną troską materialną czy organizacyjną, ale przede wszystkim dotyczy pouczenia i prowadzenia poprzez Urząd Nauczycielski Kościoła. Prosimy więc księży o homilie, o katechezy i wszelki wysiłek zmierzający do oświecania sumień. Dziękując za głos Zespołu Ekspertów KEP ds. Bioetycznych[12], prosimy, aby fundamentalne prawdy o tym, iż życie każdego człowieka zaczyna się w chwili poczęcia i rozwija się ono nieprzerwanie w oparciu o wewnętrzne zasady zapisane w jego genomie, oraz o tym, iż według prawa kościelnego dokonanie zabójstwa nienarodzonego dziecka i współudział traktowane są jako jedno z najcięższych przestępstw i karane są karą ekskomuniki, która wyklucza z udziału w dobrach duchowych powierzonych Kościołowi przez Chrystusa, wybrzmiały z każdej ambony i poruszyły serca w całej Ojczyźnie.
Chcemy zaprosić wszystkich ludzi dobrej woli do działania. Zachęcamy, by przesłać treść naszego apelu w całości lub fragmentach potencjalnym zainteresowanym – np. samorządowcom, posłom czy księżom w swojej parafii. Żywimy nadzieję, iż przedstawione wyżej argumenty będą służyć pomocą tym z Państwa, którzy zechcą je poruszyć w osobistych rozmowach z lekarzami, samorządowcami i innymi znajomymi. Każdy z nas, kto w sercu czuje, iż jest za życiem, w obliczu tak wielkiego zmagania, jakim jest opublikowanie „Wytycznych…”, może zdecydować, by wykonać jeden – dostępny sobie w danej sytuacji – krok, aby przyczynić się do budowy cywilizacji życia i przyszłości Polski.
Instytut Myśli Pro-Life
[1] Gissler M, Hemminki E, Lönnqvist J. Suicides after pregnancy in Finland, 1987-94: register linkage study. BMJ. 1996 Dec 7;313(7070):1431-4. doi: 10.1136/bmj.313.7070.1431. PMID: 8973229; PMCID: PMC2352979.
[2] Steinberg JR, Laursen TM, Adler NE, Gasse C, Agerbo E, Munk-Olsen T. The association between first abortion and first-time non-fatal suicide attempt: a longitudinal cohort study of Danish population registries. Lancet Psychiatry. 2019 Dec;6(12):1031-1038. doi: 10.1016/S2215-0366(19)30400-6. Epub 2019 Nov 19. Erratum in: Lancet Psychiatry. 2020 Feb;7(2):e6. doi: 10.1016/S2215-0366(20)30003-1. PMID: 31757590; PMCID: PMC7437954.
[3] https://en.wikipedia.org/wiki/David_Fergusson_(psychologist)#cite_note-abc730-9 [dostęp: 21.09.2024]
[4] Fergusson DM, Horwood LJ, Boden JM. Abortion and mental health disorders: evidence from a 30-year longitudinal study. Br J Psychiatry. 2008 Dec;193(6):444-51. doi: 10.1192/bjp.bp.108.056499. PMID: 19043144.
[5] Fergusson DM, Horwood LJ, Boden JM. Does abortion reduce the mental health risks of unwanted or unintended pregnancy? A re-appraisal of the evidence. Aust N Z J Psychiatry. 2013 Sep;47(9):819-27. doi: 10.1177/0004867413484597. Epub 2013 Apr 3. PMID: 23553240.
[6] Reardon DC. The abortion and mental health controversy: A comprehensive literature review of common ground agreements, disagreements, actionable recommendations, and research opportunities. SAGE Open Med. 2018 Oct 29;6:2050312118807624. doi: 10.1177/2050312118807624. PMID: 30397472; PMCID: PMC6207970.
[7] Gęsiak K. Analiza „Wytycznych w sprawie obowiązujących przepisów prawnych dotyczących dostępu do procedury przerwania ciąży”. Instytut na rzecz kultury prawnej Ordo Iuris, Warszawa 2024 https://ordoiuris.pl/sites/default/files/inline-files/Analiza_prawna_wytycznych_MZ_ws_przerywania_ciazy.pdf
[9] Dykes, K, Slade, P, Haywood, A. Long term follow‐up of emotional experiences after termination of pregnancy: women’s views at menopause. Journal of Reproductive and Infant Psychology, 2010; 29(1), 93–112. https://doi.org/10.1080/02646838.2010.513046
[10] Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego dotyczące leczenia zaburzeń afektywnych u kobiet w wieku rozrodczym. Część I: Leczenie depresji. Psychiatr. Pol. 2019; 53(2): 245–262 https://www.psychiatriapolska.pl/pdf-103385-79589?filename=Recommendations%20of%20the.pdf
[11] Artykuł 39. KEL: „Podejmując działania lekarskie u kobiety w ciąży lekarz równocześnie odpowiada za zdrowie i życie nienarodzonego dziecka.” https://nil.org.pl/uploaded_images/1723037323_kel-2305.pdf
[12] Stanowisko Zespołu Ekspertów Konferencji Episkopatu Polski ds. Bioetycznych: Aborcja poza etyką i prawem?https://episkopat.pl/doc/217598.Zespol-Ekspertow-KEP-ds-Bioetycznych-Zycie-kazdego-czlowieka [dostęp: 21.09.2024]
