Wyrokiem z dnia 22 czerwca 2022 r Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż przepisy kodeksu postępowania cywilnego dotyczące sankcji pieniężnej za naruszenie obowiązków w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, w zakresie w jakim niewłaściwe wykonywanie lub niewykonywanie obowiązków związane jest z zachowaniem dziecka, nie wywołanym przez osobę, pod której pieczą dziecko to się znajduje, są niezgodne z art. 48 ust. 1 Konstytucji RP oraz z art. 72 ust. 3 Konstytucji.
Jak podkreśla adw. Jacek Jaruchowski, w przywołanym powyżej zakresie, przepisy dotyczą możliwości nałożenia na rodzica sankcji pieniężnej za niewłaściwą opiekę czy uchylanie się od zajmowania się dzieckiem przez drugiego rodzica. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego w sytuacji, gdy jego zaniedbania opiekuńcze wynikają z postawy dziecka, które de facto nie chce się z nim widywać, wówczas trudno, aby był on obciążany karami finansowymi.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego przepisy kodeksu cywilnego mówiące o takich sankcjach są niezgodne z wyrażonym w art. 48 ust. 1 Konstytucji prawem rodziców do wychowywania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami w sposób uwzględniający stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania. Niezgodność przepisów wynika również z art. 72 ust. 3 Konstytucji o ochronie praw dziecka, w ramach której w toku ustalania praw dziecka organy władzy publicznej oraz osoby odpowiedzialne za dziecko są obowiązane do wysłuchania i w miarę możliwości uwzględnienia zdania dziecka.
Zdaniem mec. Jaruchowskiego: „Z jednej strony stanowisko wyrażone przez Trybunał Konstytucyjny należy oceniać pozytywnie. Z drugiej zaś, z uwagi na ryzyka nadużyć (np. manipulacja dziecka przez rodzica), sądy przy rozpoznawaniu wniosków o zastosowanie sankcji będą musiały wnikliwie badać, czy decyzja dziecka jest w pełni samodzielna i została podjęta bez wpływu lub nacisku ze strony rodzica sprawującego nad nim opiekę.”
