Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) szykuje rewolucję w systemie gospodarowania odpadami. Nowa opłata za opakowania, znana jako Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta (ROP), ma radykalnie zmienić podział kosztów recyklingu w Polsce. Celem jest przeniesienie ciężaru finansowego z samorządów i mieszkańców bezpośrednio na producentów. Resort zapewnia, iż to krok ku bardziej ekologicznym opakowaniom i potencjalnie niższym rachunkom za wywóz śmieci dla Polaków. Branża ma jednak inne zdanie, ostrzegając przed ukrytym podatkiem, który ostatecznie i tak obciąży konsumentów. Czy to koniec ery drogiego wywozu odpadów, czy początek nowych obciążeń w cenach produktów?
Czym jest Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta (ROP)?
Kluczem do zmian jest koncepcja Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP). Zgodnie z nią, producenci mają ponosić pełną odpowiedzialność za opakowanie swojego produktu przez cały cykl jego życia – od momentu wprowadzenia na rynek, aż po jego przetworzenie po zużyciu. w tej chwili to przede wszystkim mieszkańcy, poprzez opłaty za wywóz odpadów, finansują system recyklingu. Wiceminister klimatu Anita Sowińska podkreśla, iż ROP ma na celu zniechęcenie producentów do tworzenia opakowań trudnych do przetworzenia, a także pozyskanie środków dla gmin na efektywniejszy recykling. Jak zaznaczyła Sowińska, producent będzie mógł obniżyć ponoszone koszty, wybierając opakowania łatwiejsze do recyklingu, a choćby zredukować je do zera w przypadku zastosowania opakowań wielorazowych. Resort stanowczo zapewnia, iż ROP nie będzie kolejnym podatkiem, ale narzędziem do zmiany nawyków w przemyśle.
Harmonogram i szacowane stawki: Kiedy zmiany wejdą w życie?
Projekt ustawy o ROP jest w tej chwili w fazie konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych. Ministerstwo Klimatu i Środowiska zakłada, iż proces legislacyjny zakończy się do końca roku, a ustawa wejdzie w życie z początkiem 2026 roku. Przewidziano dwuletni okres przejściowy, co oznacza, iż pełne wdrożenie systemu ROP dla opakowań nastąpi od 1 stycznia 2028 roku. W pierwszym roku działania programu, czyli w 2026, opłata za jedno opakowanie ma nie przekroczyć pół grosza. Szacuje się, iż wpływy z opłaty opakowaniowej wyniosą około 513 mln zł w 2026 roku i ponad 1,27 mld zł w 2027 roku. Po upływie okresu przejściowego, w 2028 roku, kiedy stawki zostaną ustalone na poziomie pokrywającym pełne koszty funkcjonowania systemu, wpływy mogą osiągnąć ponad 5,06 mld zł. Przykładowo, w 2028 roku opłata za kilogram odpadów z tworzywa sztucznego wyniesie 1,76 zł, dla szkła będzie to 17 groszy, a dla papieru i tektury 63 grosze.
Spór o koszty: Kto naprawdę zapłaci za nowe opakowania?
Pomimo zapewnień Ministerstwa Klimatu i Środowiska, iż ROP nie jest podatkiem i ma odciążyć mieszkańców, branża produkcyjna patrzy na te zmiany z dużą dozą krytyki. Przedstawiciele sektora obawiają się, iż ostateczny ciężar nowej opłaty i tak spadnie na konsumentów. Krzysztof Baczyński, prezes zarządu związku pracodawców EKO-PAK, określa projekt jako „nowy parapodatek” i ostrzega przed „centralizacją i biurokratyzacją całego sektora gospodarki odpadami”. Jego zdaniem, producenci będą zmuszeni wliczyć koszty opłaty w ceny swoich produktów, co przełoży się na wzrost cen na półkach sklepowych. To najważniejszy punkt sporu, który budzi największe obawy wśród Polaków. Rząd argumentuje, iż presja na producentów zmusi ich do innowacji i wyboru tańszych, bardziej ekologicznych rozwiązań opakowaniowych, co w dłuższej perspektywie przyniesie korzyści wszystkim.
Co to oznacza dla Polaków? Praktyczne konsekwencje nowej opłaty
Dla przeciętnego Polaka wprowadzenie Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta może mieć dwojakie konsekwencje. Z jednej strony, istnieje szansa na obniżenie rachunków za wywóz śmieci, ponieważ część kosztów finansowania systemu recyklingu zostanie przeniesiona z gmin na producentów. To byłaby realna ulga dla domowych budżetów. Z drugiej strony, istnieje ryzyko, iż producenci, aby zrekompensować sobie nowe obciążenia, podniosą ceny produktów. Oznaczałoby to, iż zamiast płacić mniej za śmieci, Polacy zapłacą więcej za żywność, napoje czy kosmetyki. Niezależnie od bezpośredniego wpływu na portfel, nowa ustawa ma zachęcić do szerszego stosowania opakowań wielorazowych i łatwiejszych do recyklingu, co w dłuższej perspektywie przyczyni się do zmniejszenia ilości odpadów i poprawy stanu środowiska. To zmiana, która z pewnością wpłynie na nasze codzienne nawyki zakupowe i konsumpcyjne.
Read more:
Koniec z wysokimi rachunkami za śmieci? Rząd wprowadza nową opłatę za opakowania.
