Rocznica śmierci wybitnego historyka i działacza społecznego okresu międzywojennego, Kazimierza Mariana Morawskiego.
Dziś w naszym kalendarium przyjrzymy się sylwetce i dokonaniom tego człowieka.
Kazimierz pochodził z galicyjskiej gałęzi wielkopolskiego rodu szlacheckiego Morawskich herbu Nałęcz. Jego rodzicami byli profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego Kazimierz oraz Helena z domu Wężyk. Po ukończeniu krakowskiego gimnazjum rozpoczął w 1902 roku studia historyczne w Monachium. Naukę historii i filozofii kontynuował na UJ, uzyskując w 1907 roku tytuł doktorski. W 1911 roku ożenił się z Ireną Mańkowską, z którą miał czterech synów.
W latach młodzieńczych związał się z intelektualistami ze środowiska Stańczyków. Byli to konserwatyści zaboru austriackiego, którzy krytykowali polskie wady narodowe, a w miejsce naiwnego, romantycznego insurekcjonizmu proponowali twardy realizm i dążenie do powolnej ewolucji społecznej. Swoje cele realizowali poprzez głoszenie niepopularnych prawd, które zmuszały do myślenia i burzyły wiarę w powszechnie uznane przesądy narodowe. Poglądy te – po pewnej modyfikacji – stały się wyznacznikiem działalności naukowej i politycznej Kazimierza Morawskiego.
Uważał, iż jedynym sposobem, aby nie popełniać starych błędów, które doprowadziły państwo polskie do upadku, jest dogłębne przeanalizowanie historii i wyciągnięcie z niej wniosków na przyszłość. Innym ważnym motywem jego działalności był katolicyzm oraz monarchizm i związane z nimi poparcie dla naturalnego systemu hierarchicznego. W swoich pracach wielokrotnie podkreślał wyższość moralną i instytucjonalną monarchii nad dyzmokracją.
Podobnie jak ojciec został członkiem Stronnictwa Prawicy Narodowej. Z ramienia tego ugrupowania w 1914 roku wszedł w skład rady miejskiej Krakowa. Tuż po wybuchu wojny poróżnił się z innymi krakowskimi konserwatystami; byli oni przesiąknięci ideami demokratycznymi, które, według Morawskiego, były jedną z przyczyn słabości, wewnętrznego rozkładu i w konsekwencji upadku I Rzeczpospolitej.
Poza tym sprzeciwiał się przyjętej przez większość galicyjskich elit orientacji na Państwa Centralne; uważał bowiem, iż zwycięstwo w wojnie przypadnie Entencie. W czerwcu 1915 roku wyruszył do Szwajcarii, gdzie rozpoczął współpracę z emigracyjnymi politykami np. z Romanem Dmowskim, z którym zgadzał się w części poglądów. Założył niewielką organizację, tzw. Federację Polityczną Polską, która dążyła do odbudowy kraju w oparciu o ideę monarchistyczną z ograniczonymi elementami demokracji.
Jego propozycje nie zyskały szerszego poparcia w polskim społeczeństwie. Po odzyskaniu niepodległości wrócił do kraju i przez ponad rok pracował jako przedstawiciel misji dyplomatycznej w Rumunii. W 1922 roku był jednym z kandydatów na stanowisko premiera. Ostatecznie został naczelnikiem wydziału prasowego przy rządzie Wincentego Witosa. Jednocześnie zakończył swoją wieloletnią współpracę ze Stronnictwem Prawicy Narodowej.
Wraz z innymi monarchistami powołał Stronnictwo Zachowawcze i został redaktorem wydawanego przez nie „Biuletynu”. Wielokrotnie uczestniczył w zjazdach monarchistycznych. W 1926 roku wszedł w skład zarządu Zjednoczenia Monarchistów Polskich. Organizacja ta potępiła zamach majowy i rządy sanacyjne, za co została rozwiązana na mocy decyzji administracyjnej. Odtąd Kazimierz Morawski zajął się wyłącznie pracą naukową, społeczną i religijną.
Współpracował m.in. z Akcją Katolicką oraz redagował miesięcznik „Rodzina Polska”. W swoich pracach historycznych skupił się głównie na XVIII-wiecznej historii Polski. Duże znaczenie przywiązywał do informowania Polaków o zakulisowej działalności wolnomularstwa. W tym celu na zebraniach Polskiej Akademii Umiejętności oraz Towarzystwa Historycznego wygłosił cykl wykładów dotyczących historii lóż.
W 1938 roku podczas Zjazdu Prasy Polskiej ogłosił wraz z Jerzym Braunem i Wacławem Budzyńskim powstanie Agencji Antymasońskiej, która postawiła sobie za cel walkę z wolnomularstwem. Pokłosiem tej stosunkowo głośnej inicjatywy był dekret prezydenta Mościckiego o rozwiązaniu tajnych stowarzyszeń.
Oprócz dziesiątek artykułów prasowych, Morawski był też autorem kilkunastu obszernych prac takich jak Młodość Ignacego Potockiego (1907), Źródło rozbioru Polski. Studia i szkice z ery Sasów i Stanisławów (1935) oraz Co to jest masoneria (1939). W swojej twórczości poruszał tematy kontrowersyjne, jednak bazował na materiałach źródłowych wyciąganych z archiwów krajowych i zagranicznych. Dzięki temu jego publikacje miały sporą wartość naukową, choć zwykle szły w odmiennym kierunku niż główny nurt polskiej historiografii.
Po wybuchu II Wojny Światowej odmówił współpracy z okupantem. Schronił się na wsi, skąd korespondencyjnie brał udział w pracach ośrodków studyjnych Polskiego Państwa Podziemnego. Wojna zabrała trzech z czterech jego synów, a on sam zmarł po krótkiej chorobie pod koniec 1944 roku.
Wyznacznikiem działalności polityczno-naukowej KAzimeirza Mariana Morawskiego była odważna walka o prawdę i nieabstrahowanie od tajnej działalności obcych wywiadów i lóż masońskich. Pod tym względem stanowi wzór dla wszystkich historyków i pasjonatów, którzy pomimo wyśmiewania przez czynniki oficjalne, konsekwentnie dążą do odkrywania przed Polakami tego, co prawdziwe ale zakryte.
Znamienne, iż jego prace były konsekwentnie przemilczane przez środowiska akademickie zarówno w dobie PRL jak też III RP, a fakty, które podawał, wciąż nie mają racji bytu w oficjalnym, politycznie poprawnym programie nauczania.
Poprzedni wpis z naszego kalendarium dostępny jest tutaj.
