Judge Żurek removed from HiT textbook case

Od listopada 2023 r. w Sądzie Okręgowym w Krakowie toczy się proces, który wzbudza duże emocje w opinii publicznej. Rodzina Mieszczankowskich pozwała autora podręcznika „Historia i Teraźniejszość” (HiT), prof. Wojciecha Roszkowskiego, oraz wydawnictwo Biały Kruk. Sprawa dotyczy fragmentu podręcznika, który zdaniem powodów narusza ich dobra osobiste, sugerując brak miłości wobec dzieci poczętych metodą in vitro.

Proces ten, choć prawnie dotyczy konkretnych osób i wydawnictwa, nabrał wymiaru społecznego, wywołując debatę na temat etyki w edukacji oraz granic wolności słowa. Co więcej, niedawna decyzja o odsunięciu sędziego Waldemara Żurka dodała sprawie dodatkowego kolorytu. W artykule analizujemy tło i konsekwencje tej kontrowersji.

Dlaczego sędzia Żurek został odsunięty od sprawy?

Decyzja o wyłączeniu sędziego Waldemara Żurka zapadła na wniosek obrony, która wskazała na konflikt interesów wynikający z wcześniejszego sporu sądowego między Żurkiem a pełnomocnikiem pozwanego, Arturem Wdowczykiem. Obrona argumentowała, iż może to wpłynąć na bezstronność sędziego, a sąd przychylił się do tego stanowiska.

Warto dodać, iż wcześniejsze próby odsunięcia sędziego Żurka, motywowane jego aktywnością społeczną i polityczną, były bezskuteczne. Tym razem jednak argumenty obrony uznano za wystarczająco przekonujące. Na kolejną rozprawę, zaplanowaną na 20 maja, sędzią referentem została wyznaczona Magdalena Sojka.

Treść sporu: Co budzi kontrowersje?

Mieszczankowscy domagają się publicznych przeprosin oraz zadośćuczynienia finansowego. Ich zdaniem, jeden z fragmentów podręcznika sugeruje, iż dzieci poczęte metodą in vitro mogą być pozbawione miłości ze strony swoich rodziców. Obrona z kolei twierdzi, iż fragment ten nie odnosi się bezpośrednio do metody in vitro ani do rodziny powodów, co – według nich – czyni pozew bezzasadnym.

Wydawnictwo Biały Kruk usunęło jednak kontrowersyjny fragment z kolejnych wydań podręcznika, co może sugerować, iż był on problematyczny.

Kontekst społeczny i prawny

Sprawa podręcznika HiT nie ogranicza się do kwestii prawnych. Jest ona symbolem szerszej debaty nad granicami wolności wypowiedzi w edukacji oraz odpowiedzialności za słowo pisane w kontekście podręczników szkolnych. To również kolejny przykład sporów o charakterze światopoglądowym, które coraz częściej trafiają na wokandę.

Ciekawym wątkiem jest również zawarcie przez Mieszczankowskich ugody z Ministerstwem Edukacji w sprawie innego pozwu związanego z podręcznikiem HiT. Pokazuje to, iż sprawa ma wiele aspektów i kontekstów, co czyni ją niezwykle złożoną.

Znaczenie dla przyszłości edukacji

Rozstrzygnięcie w tej sprawie będzie miało daleko idące konsekwencje. Może ono wpłynąć na standardy tworzenia podręczników i wyznaczenie granic, w jakich autorzy mogą poruszać kontrowersyjne tematy. Co więcej, proces ten może przyczynić się do dalszej polaryzacji społecznej, ale również otworzyć przestrzeń do bardziej konstruktywnej debaty na temat etyki w edukacji.

Czy decyzja o odsunięciu sędziego Żurka była słuszna? Czy kontrowersyjny fragment podręcznika rzeczywiście narusza dobra osobiste Mieszczankowskich? Odpowiedzi na te pytania będą miały znaczenie nie tylko dla stron sporu, ale i dla całego systemu edukacji w Polsce.