78 lat temu Grupa Bojowa AK „Krybar” rozpoczęła bohaterską walkę o teren Uniwersytetu Warszawskiego. Jak co roku, na kampusie przy Krakowskim Przedmieściu społeczność akademicka upamiętniła wybuch Powstania Warszawskiego. – Jest ono dla naszego narodu wielką lekcją o odwadze, jedności, solidarności, a także o znaczeniu współpracy, krajowej i międzynarodowej – powiedział prof. Jerzy Gaździcki, prezes Środowiska Żołnierzy Grupy Bojowej „Krybar” w Światowym Związku Żołnierzy AK. Odsłonięto również mural nawiązujący do bohaterskich walk z 1944 roku.
W dniu wybuchu powstania, 1 sierpnia 1944 roku, VIII Zgrupowanie I Rejonu I Obwodu AK Warszawa-Śródmieście podjęło próbę odbicia Uniwersytetu Warszawskiego z rąk okupacyjnych wojsk niemieckich. Już wtedy tę jednostkę nazywano „Krybarem”. 5 sierpnia zgrupowanie zostało połączone z dwiema innymi jednostkami, tworząc Grupę Bojową „Krybar”. Kolejne próby przejęcia terenu Uniwersytetu zostały przeprowadzone 23 sierpnia i 2 września. W 2014 roku Senat UW wyróżnił Grupę Bojową „Krybar” Medalem UW.
Co roku na kampusie przy Krakowskim Przedmieściu, przy tablicy upamiętniającej bohaterów tych wydarzeń, Uniwersytet Warszawski wraz ze Środowiskiem Grupy Bojowej „Krybar” Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej organizuje uroczystość wspomnieniową połączoną ze złożeniem kwiatów.
Jesteście brylantami
– Każdego roku coraz lepiej rozumiemy słowa historyka literatury Stanisława Pigonia o tym, iż Polska strzelała brylantami. Państwo są tymi brylantami, które pokazały godność, szacunek do człowieka, szlachetność i piękno. To dla mnie wielki zaszczyt i honor móc się przed Państwem pokłonić w imieniu całej społeczności Uniwersytetu, ale myślę, iż również Warszawy i Polski. Chciałbym powiedzieć: „dziękuję” i zapewnić, iż Uniwersytet pamięta, będzie pamiętał i zawsze będzie z Wami – powiedział prof. Alojzy Z. Nowak, rektor UW.
W uroczystości wzięli udział przedstawiciele środowiska żołnierzy AK z Grupy Bojowej „Krybar”, w tym prof. Jerzy Gaździcki ps. „Gołąb”, prezes Środowiska Żołnierzy Grupy Bojowej „Krybar” w Światowym Związku Żołnierzy AK, a także m.in. syn konstruktora pojazdu pancernego „Kubuś” Marek Fernik oraz prezes Okręgu Warszawa Światowego Związku Żołnierzy AK Kazimierz Kowalczyk.
Chór Akademicki UW odśpiewał powstańcze pieśni, w tym hymn Grupy „Krybar” – „Hasło Powiśla” Aleksandra Dunina.
– Powstanie Warszawskie było największą bitwą stoczoną w II wojnie światowej przez organizacje konspiracyjne. Pod względem militarnym było skierowane przeciwko hitlerowskim Niemcom, ale pod względem politycznym przeciwko stalinowskiej Rosji, której czyny przed powstaniem zapamiętaliśmy wówczas, w szczególności o Katyniu i Syberii. To wielka lekcja dla naszego narodu: o odwadze, jedności, solidarności, a także o znaczeniu współpracy zarówno w obrębie narodu, jak też współpracy międzynarodowej – mówił prof. Gaździcki.
Mural „Krybar”
W dalszej części uroczystości nastąpiła prezentacja muralu nawiązującego do historycznego momentu, gdy w czasie Powstania Warszawskiego Powstańcy Grupy Bojowej „Krybar” próbowali odbić teren uczelni z rąk okupantów. Zdobi on fragment muru oporowego, który od strony Parku Kazimierzowskiego i ulicy Oboźnej okala teren Uniwersytetu Warszawskiego.
– Cieszymy się, iż dziś wychodzimy – w sensie choćby dosłownym – poza mury naszej uczelni i iż od dziś będziemy mogli dzielić się wspomnieniem o naszych bohaterskich Powstańcach ze wszystkimi, także z mieszkańcami Warszawy i z odwiedzającymi stolicę turystami. Wierzymy, iż w ten sposób chociaż w części wypełniamy swój obowiązek wobec Bohaterów tamtych wydarzeń, ale także obowiązek wobec potomnych, wobec przyszłych pokoleń – powiedział Robert Grey, p.o. kanclerza UW.
Autorem projektu muralu jest Mikołaj Olizar-Zakrzewski, absolwent Wydziału Grafiki i Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi. Za wykonanie muralu odpowiadał zespół artystów Takie Pany oraz Adam Walas.
Teaser z prac nad muralem „Krybar” na UW >>
Uczestnicy uroczystości będą mogli otrzymać publikację „Krybar. Reminiscencje”, wydaną przez Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego z okazji 78. rocznicy Powstania Warszawskiego.
O powstańczych działaniach na terenie UW można przeczytać również w książce „Krybar. Uniwersytet w cieniu powstańczych walk”, napisanej przez dr. hab. Roberta Gawkowskiego z Archiwum UW. W publikacji, która ukazała się nakładem Wydawnictw Uniwersytetu Warszawskiego w 2014 roku, znajdują się m.in. opowieści bohaterów powstania o walkach na Powiślu i na terenie UW.
O grupie, którą losy na zawsze połączyły z Uniwersytetem Warszawskim, opowiada także film „Grupa”, który powstał z okazji 70. rocznicy wybuchu powstania.
