Na rządzących przez cały czas większego wrażenia nie robią protesty w dużych miastach, takich jak Bratysława czy Koszyce. Kluczem do sukcesu są mniejsze miejscowości, których mieszkańcy w dużej liczbie popierali dotąd działania rządu Ficy.
Premier Słowacji pozostaje niewzruszony. „Naprawdę zadaję sobie pytanie, dlaczego ludzie będą dziś protestować” — pisze Fico. To przelało czarę goryczy. Mieszkańcy już wiedzą, gdzie leży klucz do sukcesu, czyli obalenia rządów Smer. — Wtedy znajdziemy się w nowej rzeczywistości — ocenia w rozmowie z POLITICO 49-letni Milo Janac, który na co dzień jest barmanem, ale pełni również funkcję rzecznika biura burmistrza małej Gelnicy.
Prozachodni ruch protestacyjny na Słowacji, który został ożywiony przez promoskiewską trajektorię premiera Roberta Ficy, rozszerzył się w piątek, a szacuje się, iż 110 tys. osób wzięło udział w wieczornych demonstracjach w 41 miastach w kraju i kolejnych 13 miastach w całej Europie.
Według SafetyCrew, firmy konsultingowej zajmującej się bezpieczeństwem imprez, tłumy szacowano na 42-45 tys. w stolicy Bratysławie i ponad 20 tys. we wschodniosłowackim mieście Koszyce.
Klucz do obalenia rządów Roberta Ficy
W przeciwieństwie do poprzednich demonstracji, niepokoje w tym tygodniu wstrząsnęły także mniejszymi wiejskimi miastami, które do tej pory były bastionami poparcia dla rządzącej populistycznej partii Smer.
49-letni Milo Janac mówic POLITICO, iż dwa tygodnie temu wracał pociągiem z protestu w Bratysławie do swojego rodzinnego miasta Gelnica (6202 mieszkańców), kiedy jego uwagę przykuł wywiad prasowy. Nauczycielka Ewa Wolfowa wyjaśnia w nim, iż „to nic wielkiego, gdy 50 tys. osób demonstruje w Bratysławie, a 15 tys. w Koszycach. Ale w momencie, gdy w Gelnicy protestuje 300 osób, jest już po wszystkim ”.
Gelnica, zubożałe miasto górnicze zasiedlone w XIII w. przez etnicznych Niemców z Bawarii, leży w Rudawach Słowackich na wschodzie kraju. Średnia miesięczna płaca brutto w sierpniu 2024 r. wynosiła tam 1241 euro (ok. 5207 zł), co jest trzecim najniższym wynikiem wśród 79 okręgów na Słowacji. Smer Fico wygrał w Gelnicy z 30 proc. głosów w ostatnich wyborach parlamentarnych.
Kolektyw obywatelski „Pokój dla Ukrainy” wezwał do udziału w wiecach w obronie demokracji i członkostwa kraju w UE, 24 stycznia 2025 r.
— Potraktowałem to jako wyzwanie i choćby w pociągu zacząłem wysyłać wiadomości do ludzi, aby zapytać, czy mogą pomóc — tłumaczy Janac, który oprócz pisania pracuje jako barman. Pełni również funkcję rzecznika biura burmistrza Gelnicy.
— Robert Fico ma duże poparcie wyborców tam, gdzie mieszkam. Wiem, iż nie poda się do dymisji, bez względu na to, ile osób pojawi się w Gelnicy, ale jeżeli te protesty zaczną się rozprzestrzeniać wśród mniejszych miast, znajdziemy się w nowej rzeczywistości — ocenia Janac.
Fico, który przed 1989 r. należał do Komunistycznej Partii ówczesnej Czechosłowacji, powrócił do władzy w październiku 2023 r. na czwartą kadencję jako premier. Wraz z węgierskim przywódcą Viktorem Orbanem utworzył prorosyjski salon w Unii Europejskiej, a przed Bożym Narodzeniem ub.r. złożył wizytę w Moskwie prezydentowi Rosji Władimirowi Putinowi, nie zważając na nieoficjalny zakaz UE dotyczący spotkań z najwyższymi rosyjskimi urzędnikami.
„Utrata naszej przyszłości”
Ostatnio Fico twierdził, nie przedstawiając dowodów, iż legioniści z Gruzji wraz z ukraińskim kontrwywiadem wojskowym podsycali protesty na Słowacji w celu obalenia jego rządu.
Janac uważa, iż protesty rzeczywiście miały na celu powstrzymanie Fico przed „wciągnięciem nas z powrotem w przeszłość w objęcia Kremla”, ale podkreśla, iż miały one również inne cele.
— Pod rządami Fico z gospodarczego tygrysa Europy staliśmy się jednym z najbiedniejszych państw w UE — powiedział Janac. — Nasz system szkolnictwa to katastrofa, a nasza opieka zdrowotna jest tak zła, iż każdego roku niepotrzebnie umiera 10 tys. osób. Nasi młodzi ludzie nie widzą tu perspektyw i opuścili kraj. Tracimy naszą przyszłość — dodaje.
W piątek Janac przyciągnął tłumy — ok. 400 osób pojawiło się na proteście w Gelnicy. Aktor Milan Knażko, jedna z głównych postaci aksamitnej rewolucji z 1989 r., która położyła kres komunizmowi w byłej Czechosłowacji, wezwał protestujących, by „nie pozwolili ludziom z przeszłości ukraść przyszłości naszej i naszych dzieci”.
Lucia Stasselowa z bratysławskiej organizacji pozarządowej Mier Ukrajine (Pokój Ukrainie), która organizowała protesty, oskarżyła w piątek Fico o bycie „głównym bohaterem rosyjskiej wojny hybrydowej na Słowacji”.
Jednak w poście w mediach społecznościowych słowacki przywódca zacytował oświadczenie biura przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen, iż organ wykonawczy UE „nie widzi żadnych oznak, iż Słowacja rozważa opuszczenie Unii Europejskiej” oraz iż „współpraca między Komisją a słowackim rządem jest konstruktywna i produktywna”.
„Naprawdę zadaję sobie pytanie, dlaczego ludzie będą dziś protestować” — pisze Fico.
