Chinese fresh Year Water Rabbit

chiny24.com 1 year ago

Chiński Nowy Rok

Nazywamy go chińskim, choć jest obchodzony jako święto państwowe nie tylko w Chinach (zatem i w Hong Kongu, Makau i na Tajwanie), ale również w Singapurze, Malezji, Tajlandi, Indonezji, Wietnamie, Laosie, Korei Północnej/Południowej, czyli w niemal całej Azji Południowo-Wschodniej. W niemal całej, bowiem w Japonii tego święta się nie celebruje. Chiński Nowy Rok obchodzony jest wszędzie tam, gdzie znajdują się diaspory chińskie, wietnamskie, itd., itd. Ze względu na liczebność diaspór niektóre państwa wprowadziły to święto do własnych kalendarzy świąt państwowych – tak się stało na przykład w Panamie.

Chiński Nowy Rok obchodzony jest w tej chwili przez jedną czwartą mieszkańców ziemi.

Jest to święto ruchome. W tym roku rozpoczyna się 22 stycznia i jeżeli wziąć pod uwagę tradycję, obchodzone wino być przez 16 dni. Podobnie jak w przypadku polskich świąt Bożego Narodzenia, najważniejszym dla świętujących dniem jest wigilia Chińskiego Nowego Roku. W tym roku obchody Chińskiego Nowego Roku skończą się 5 lutego, tradycyjnym Świętem Latarni (chin. 元宵节).

Historia

Początki obchodów Chińskiego Nowego Roku datuje się na okres panowania cesarza Han DeWu (chin. 汉的吴) z dynastii Shang (1600 -1046 p.n.e.), który w XIV wieku p.n.e. miał zapoczątkować tę tradycję dziękując niebu za zbiory i prosząc o nowe w nadchodącej wiośnie. Dzień Chińskiego Nowego Roku wyznacza kalendarz księżycowy, do tej pory stosowany na chińskiej wsi. Wedle tego kalendarza od wieków w Chinach podejmowano decyzję o kolejnych zasiewach, a także wielu czynnościach, które związane były z pracą na roli. Chińska wieś żyje i świętuje zgodnie z rytmem kalendarza księżycowego od co najmniej 3600 lat.

W okresie Republiki Chińskiej, Sun Yat Sen (chin. 孙中山), jej pierwszy prezydent (1911-1912), a zarazem przywódca KuoMinTangu (chin. 国民党), wyznaczył w 1912 roku nową datę dla Chińskiego Nowego Roku, zgodną z kalendarzem gregoriańskim. Był to dzień 1 stycznia. W Chinach powszechnie zaczęto stosować kalendarz gregoriański od 1929 roku. Po zwycięstwie komunistów z Mao ZeDongeim (chin. 毛泽东) na czele i proklamowaniu Chińskiej Republiki Ludowej (chin. 中华人民共和国) dokonano kolejnych zmian. Zaczęły obowiązywać oba święta, do dziś świętuje się dzień „nowego roku” dwukrotnie: 1 stycznia celebruje się „Nowy Rok” według kalendarza gregoriańskiego, a w datach ruchomych (zależnych od pełni Księżyca) świętuje się „Chiński Nowy Rok”.

I choć świętuje się nadejście nowego roku dwa razy, to dla Chińczyków to drugie święto jest ważniejsze. To najważniejsze święto w kalendarzach wszystkich Chińczyków, o największym znaczeniu zarówno w wymiarze kulturowym, ale przede wszystkim osobistym. Jest to bowiem najbardziej rodzinne z chińskich świąt.

Tradycje, obyczaje

Jak przystało na tak wysoką rangę święta i kilka tysięcy lat historii, z obchodami Chińskiego Nowego Roku wiąże się wiele zwyczajów, a także przesądów, które różnią się w zależności od regionu Chin. Istnieją obyczaje wspólne dla całego kraju:

Ósmego dnia dwunastego miesiąca kalendarza księżycowego (ostatnio był to dzień 30.12.) należy przeprowadzić generalne porządki, dokładne sprzątanie mieszkania (od mycia okien, drzwi, po szorowanie łazienki). Dom musi lśnić czystością. W ten sposób wygania się złe duchy, pozbywa się wszystkiego, co niepotrzebne, aby zrobić miejsce dobru, szczęściu, które w taki sposób zaprasza się pod swój dach. W Nowy Rok nie wchodzi się ze starymi brudami, z nieporządkiem.

Absolutnie zakazanym jest sprzątanie i jakiekolwiek porządkowanie w okresie świąt Chińskiego Nowego Roku. Takie czynności w tym czasie, to gwarancja nieszczęść i niepowodzeń w najbliższej przyszłości.

Wszystkie prace w ramach przygotowań do Chińskiego Nowego Roku służą pozbyciu się Nian (chin. 年). w tej chwili słowo to oznacza „rok”, ale w starej tradycji rozumiane było również jako „zły duch”. Pozbywamy się Nian, usuwamy z naszego otoczenia i życia wszystko to, co symbolizuje Nian, by zapewnić sobie pomyślność i szczęście w Nowym Roku.

Ze złym duchem Nian łączy się wiele opowieści. Jedną z najpopularniejszych jest ta, wedle której w bardzo odległych czasach Nian miał zwyczaj pożerać ludzi, polował na nich, nimi się żywił. I nie było przed Nian ratunku.

Ale pojawił się stary mędrzec, który postanowił pomóc ludziom. Zaproponował on złemu duchowi, aby zmienił swoją dietę, by zamiast ludzi, zaczął zjadać inne duchy. Nian przystał na taką propozycję. Starzec zaś przykazał ludziom, aby wywieszali w oknach i na drzwiach pasy czerwonego papieru, na których powinni wypisać życzenia pomyślności i „dobre słowa”, które odstraszą Nian i dadzą mu znać, iż nie wolno mu prześladować ludzi zdobiących swoje siedziby w taki sposób. Czerwone papierowe wstęgi z napisami mają odstraszyć wszelkiego rodzaju nieprzychylne zdarzenia w nadchodzącym roku. Dziś nie znajdziecie Państwo chińskiego mieszkania, na którego drzwiach nie wisiałyby czerwone papierowe szarfy i wstęgi z wypisanymi zwyczajowymi życzeniami i znakami odstraszającymi zło i nieszczęście.

Elementem adekwatnego przygotowania do obchodów Chińskiego Nowego Roku jest wizyta u fryzjera i podcięcie włosów. Ścięte włosy zostają w starym roku. W dzień Nowego Roku zakazane jest mycie głowy i włosów.

Nowy Rok to czas rodzinnych spotkań, na które w ciągu starego roku nie było czasu, które utrudniała praca, życie w odległych od siebie regionach kraju. Dlatego też najważniejszym momentem dla rodzin jest wigilia Chińskiego Nowego Roku i kolacja wigilijna, w tej chwili coraz częściej urządzana w wynajętej restauracji. W kolacji tej uczestniczą wszyscy członkowie rodziny, wszystkie pokolenia. Kolacja wigilijna to ogrom różnorodnych potraw. Im ich na stole więcej, tym lepiej.

Obowiązkowe potrawy noworoczne, szczególnie w północnej części kraju, to pierożki jiaozi (chin. 饺子).

Na południu Chin jest to z kolei „batonik” z kleistego ryżu zwany NianGao (chin. 年糕).

Pierożki – zresztą jak wszystko na noworocznych stołach – są symbolem szczęścia i bogactwa, a to dlatego, iż nadaje im się kształt półksiężyca przypominający, a zarazem tradycyjne chińskie sztabki złota, odlewane w kształcie łódeczek. Takie sztabki różnej wielkości i wagi były przez wieki środkiem płatniczym w Chinach.

Ciasteczka NianGao, których nazwa brzmi po chińsku jak „wyższy rok”, albo „rok wyżej”, są symbolem rozwoju, postępu, przekraczania własnych ograniczeń i wznoszenia się ponad to, co do tej pory udało się osiągnąć.

W Chinach przywiązuje się wielką wagę do brzmienia słów, do wieloznaczności słów przez ich podobne brzmienie. Na takim rozumieniu słów opiera się wiele przekonań, mitów i przesądów. Dlatego na przykład słowo „Nian” może oznaczać zarówno „złego ducha”, czy „bestię”, jak i „rok”, czy „coś kleistego”. Z kolei słowo „Gao” oznacza zarówno „ciasto”, jak i „wyżej”. Wszystko zależy od adekwatnego wypowiadania słów, którym znaczenie nadają choćby inne akcentowania (tony), których w językach chińskich jest co najmniej 4, a bywa i 9…

Do obowiązkowych i symbolicznych potraw noworocznych należą:

ryba (wypatroszona, ale przyrządzana i podawana cała z głową i ogonem) – to bogactwo, dostatek, obfitość. Jedzonej ryby nie wolno „przewracać” na drugą stronę, aby fortuna nie odwróciła się od uczestników posiłku;
kurczak (również przyrządzany i podawany z głową i łapkami, nie pokrojony) – to rodzina w komplecie;
makaron – to długie życie. Nie wolno go przecinać podczas podawania i jedzenia, aby nie skracać sobie życia. Je się w całości bez względu na jego długość – siorbanie przy noworocznym stole jest zatem dozwolone;
kapusta – tu znów istotna jest gra słów. Kapusta po chińsku brzmi podobnie do „rosnąca fortuna”, a sama kapusta oznacza nieustający wzrost oraz żywotność;
ananas – popularny na samym południu kraju i kojarzony ze słowem „rozkwit”.

I tak można by było jeszcze długo wymieniać. Jadłospis noworoczny, na wszystkie 16 dni świąt znajdziecie Państwo TUTAJ.

Co oprócz jedzenia i spotkań rodzinno-towarzyskich robi się w czasie Chińskiego Nowego Roku?

Po kolacji wigilijnej jest czas na gry (karty, albo MaJiaong (chin. 麻将)), a także na wręczanie prezentów dzieciom, uczącej się młodzieży i seniorom. Wszyscy ci członkowie rodziny otrzymują tradycyjne czerwone koperty (chin. 红宝), a w nich różne kwoty pieniędzy, obowiązkowo w nowych, nieużywanych banknotach.

Dzieci w ten dzień mogą później iść spać, nikt ich też nie karci, wolno im niemal wszystko. Kiedy odwiedzamy bliskich i znajomych wręczamy im kosz z owocami (m.in. mandarynki, pomarańcze, jabłka, banany i itp.), a czasem również kwiaty, najlepiej czerwone. Popularne są gałązki z kwiatami brzoskwini, symbolizujące atrakcyjność i długie życie. Są też bazie. Pomalowane na… czerwono.

Nową świecką tradycją jest wspólne, rodzinne oglądanie gali noworocznej, prezentowanej przez centralną telewizję CCTV (chin. 春节联欢晚会), trwającej ponad 4 godziny. Gala zaczyna się zawsze o 20:00 w wigilię Chińskiego Nowego Roku i powtarzana jest później, „na okrągło”, przez cały tydzień oficjalnych świąt. Na wszystkich możliwych kanałach TV.

A są też gale prowincjonalne. Obyczaj ten zainicjowano w 1986 roku. Dziś to telewizyjny program rozrywkowy z największą oglądalnością w skali świata, dla produkcji którego stosuje się najnowsze zdobycze techniki, w którym biorą udział największe gwiazdy chińskiej estrady, te bliskie seniorom, te bliskie znacznie młodszym. Występ podczas gali to dla artystów w niej uczestniczących potwierdzenie ich wartości, swego rodzaju nobilitacja. Dla telewizji z kolei to najważniejsza produkcja w całym roku. A także czas reklamowych żniw.

Oczywiście, wszędzie widoczne są ozdoby noworoczne, zwoje lub paski czerwonego papieru, wszystkie z wypisanymi na nich dobrymi życzeniami, zawieszone na drzwiach wejściowych. Koniecznie zawieszone parami.

Widoczny jest też na drzwiach i oknach odwrócony znak Fu (chin. 富) symbolizujący przyjście do danego miejsca szczęścia, bogactwa, powodzenia. Te czerwone dekoracje z reguły pozostawia się na cały rok i wymienia się je na nowe dopiero z nadejściem kolejnego roku (ósmego dnia…).

Świąteczne ubranie jest bardzo ważnym elementem obchodów tego okresu. Musi być nowe. Zabroniony jest kolor czarny i biały. Najwłaściwszą barwą odświętnego odzienia jest czerwień we wszystkich jej odcieniach. Bez czerwieni w Chinach nie ma mowy o szczęściu. I nie chodzi tu o jakiś związek z symboliką KPCh. Czerwień to od wieków najbardziej popularny kolor w Chinach. Symbolizuje bowiem szczęście, piękno, witalność, sukces i powodzenie. Ma – wedle tradycji chińskiej – najbardziej pozytywną energię, ze wszystkich barw. Dlatego też jest widoczny przy każdej szczególnej okazji, święcie, czy weselach.

Fajerwerki i petardy, tak kojarzone z hucznymi obchodami chińskich świąt, zwłaszcza Chińskiego Nowego Roku, to już w wielkich chińskich miastach na wschodzie przeszłość. To efekt zakazu ich używania na obszarach miejskich, systematycznie wprowadzanego od ponad dziesięciu lat przez władze centralne i lokalne. Niestety…

Oficjalny powód to troska o bezpieczeństwo oraz zdrowie obywateli, bo race są źródłem potwornego hałasu, powodują zanieczyszczenie środowiska, są też przyczyną wielu wypadków. Jedynie gdzieś jeszcze na wsiach możemy ta starą tradycję spotkać. Swoją drogą jak łatwo było ten wielowiekowy zwyczaj z okazji nowego roku i nie tylko wymazać z tutejszego krajobrazu/życia. Smutne.

Każdy z 16 dni świąt Nowego Roku ma swoja wymowę, symbolikę, znaczenie, jest sposobem, by zapewnić sobie pomyślność w rozpoczynającym się cyklu wiosny, lata, jesieni i zimy. W drugi dzień świąt należy oddać hołd przodkom. Trzeciego dnia należy z kolei wystrzegać się wszelkich odwiedzin, zachować ciszę i spokój, podobnie dnia piątego, kiedy nastaje czas czczenia ducha bogactwa. Pomiędzy szóstym, a trzynastym dniem Nowego Roku organizuje się tradycyjnie spotkania z przyjaciółmi i znajomymi, dzień piętnasty to Święto Lampionów (Latarni) – święto miłości i nadziei, a zarazem wielki finał całego okresu noworocznego.

Pamiętać należy, by przed Nowym Rokiem zamknąć rozpoczęte sprawy, uregulować rachunki i oddać długi. Natomiast w czasie ponad dwóch tygodni świętowania nadejścia Nowego Roku obowiązkowo trzeba być pełnym euforii i optymizmu. To bowiem jaki nastrój ma się w tym okresie, co i jak się robi i mówi, będzie rzutowało na autora słów i czynów przez cały rok. Spokój, pogoda ducha, mówienie rzeczy dobrych i miłych, ani odrobiny narzekania, krytykowania, biadolenia, to żelazny kanon tego czasu. Naruszenie go grozi rozciągnięciem nieprzyjemności na wiele kolejnych miesięcy.

Jaki to będzie rok dla Królika?

Chiński horoskop to 12 symbolicznych znaków, to roczne okresy symbolizowane przez 12 zwierząt. Swój mityczny początek horoskop wziął z legendy o wyścigu jaki urządził nefrytowy Cesarz YuHuang (chin. 玉皇). Cesarz jest największym bóstwem taoizmu i władcą wszechświata, zamieszkuje taoistyczne Niebo. YuHuang nie zaszczyca swą obecnością ziemi, nie pojawia się tu, za to co roku odbiera sprawozdania od podległych mu bóstw o tym, jak przez ostatnie 12 miesięcy zachowywali się ludzie.

Cesarz YuHuang pewnego razu chciał poznać bliżej zwierzęta żyjące na Ziemi. Wydał rozkaz zorganizowania wyścigu najciekawszych z nich. Zwycięzca wyścigu miał zasiąść u boku Cesarza, a kolejne lata miały zostać nazwane od zwierząt biorących udział w wyścigu. W kolejności zgodnej z tą, w jakiej ukończą one bieg.

Pierwszy na metę miał dotrzeć bawół, ale tuż przed linią mysz wskoczyła na jego grzbiet i tak go wyprzedziła, pierwsza pojawiając się przed tronem Cesarza. Potem bieg ukończyły i inne zwierzęta, co dało początek 12-letnich cykli wedle ustalonego w wyścigu porządku rocznego. Zwierzęta dotarły przed oblicze Cesarza YuHuanga w następującej kolejności:

- Mysz (chin. 鼠年),
- Bawół (chin. 牛年),
- Tygrys (chin. 虎年),
- Królik (chin. 兔年),
- Smok (chin. 龙年),
- Wąż (chin. 蛇年),
- Koń (chin. 马年),
- Koza (chin. 羊年),
- Małpa (chin. 猴年),
- Kogut (chin. 鸡年),
- Pies (chin. 狗年) i
- Świnia (chin. 猪年).

22 stycznia 2023 wchodzimy w rok spod znaku Królika (chin. 兔年), piąty w cyklu. Horoskop chiński to nie tylko 12 symboli, ale także pięć żywiołów (metal, drewno, woda, ogień, ziemia). Co 12 lat zmienia się dominujący żywioł. Pełny cykl horoskopowy w chińskim kalendarzu trwa 60 księżycowych lat.

Znajdujemy się w czasie dominacji żywiołu wody, dlatego też wchodzimy w rok Wodnego Królika.

Królik jest symbolem długowieczności, spokoju, delikatności, cierpliwości. Osoby urodzone w Roku Królika (1951, 1963, 1975, 1987, 1999, 2011, 2023) nie lubią nowych wyzwań. Królik uwielbia rutynę. Rozpoczynający się rok to dla niego czas na samorozwój, budowanie samodyscypliny, cieszenie się małymi rzeczami oraz wzmacnianie więzi międzyludzkich. Połączenie znaku Królika z żywiołem wody (zdarza się raz na 60 lat) oznacza odcięcie się od przeszłości i skupienie na tym, co niesie przyszłość. Królik Wodny podlega swoistej ochronie od nieszczęść przez całe życie. Jest osobą kreatywną. Wychodzi cało z każdej opresji, bez względu na to jak złe rzeczy mu się przytrafiają…

Oby i nam się powodziło w tym roku jak Wodnemu Królikowi, byśmy w zdrowiu i pomyślności dotrwali do 10 lutego 2024 roku, czyli go początku roku Smoka.

Źródło: