Współczesny świat stoi w obliczu fundamentalnego pytania: jak modernizować się w sposób, który nie powiela błędów przeszłości? Chiny, jako druga największa gospodarka świata, proponują własną odpowiedź na to pytanie. Ich model modernizacji, promowany jako alternatywa dla zachodnich wzorców, zdobywa coraz większą popularność wśród państw Globalnego Południa. Ale czy to rzeczywiście nowa ścieżka rozwoju, czy jedynie kolejna forma zależności?
Suwerenność jako fundament
Chiński model modernizacji opiera się na idei suwerenności. W przeciwieństwie do zachodnich programów pomocowych, które często wiążą się z warunkami politycznymi, Pekin deklaruje, iż jego kooperacja z krajami rozwijającymi się respektuje ich niezależność. To podejście przyciąga wiele państw, które nie chcą być zmuszane do wprowadzania reform demokratycznych czy przestrzegania praw człowieka w zamian za pomoc. Jednak, jak zauważa The Diplomat, ta pozorna nieingerencja może prowadzić do wzmocnienia autorytarnych reżimów, które korzystają z chińskich inwestycji, aby utrzymać swoją władzę.
Infrastruktura: Szansa czy pułapka?
Inicjatywa „Pasa i Szlaku” (Belt and Road Initiative, BRI) to serce chińskiej strategii modernizacji. Projekt ten, mający na celu połączenie Azji, Afryki i Europy poprzez sieć dróg, portów i kolei, jest przedstawiany jako szansa dla państw Globalnego Południa na przyspieszenie rozwoju gospodarczego. Jednak rzeczywistość jest bardziej złożona. Wiele krajów, które przyjęły chińskie pożyczki, walczy z rosnącym zadłużeniem. Przykładem jest Sri Lanka, która w 2017 roku przekazała Chinom kontrolę nad portem Hambantota w zamian za umorzenie części długu. To tylko jeden z wielu przypadków, które budzą pytania o rzeczywiste intencje Pekinu.
Zrównoważony rozwój: Deklaracje a rzeczywistość
W ostatnich latach Chiny coraz częściej mówią o zrównoważonym rozwoju, promując projekty związane z energią odnawialną i ochroną środowiska. To podejście ma przyciągnąć kraje, które chcą rozwijać się w sposób przyjazny dla środowiska. Jednak sceptycy wskazują, iż wiele chińskich inwestycji wciąż opiera się na tradycyjnych źródłach energii, takich jak węgiel. Czy zatem chińska „zielona modernizacja” to rzeczywista zmiana, czy tylko element wizerunkowy?
Krytyka i wyzwania
Chiński model modernizacji nie jest pozbawiony wad. Jednym z głównych zarzutów jest brak transparentności. Wiele umów między Chinami a krajami partnerskimi jest utajnionych, co utrudnia ocenę ich rzeczywistych skutków. Ponadto, chińskie inwestycje często wiążą się z korupcją i nadużyciami na poziomie lokalnym. To rodzi pytania o długoterminowe konsekwencje współpracy z Pekinem.
Perspektywy na przyszłość
Dla państw Globalnego Południa chiński model modernizacji stanowi zarówno szansę, jak i wyzwanie. Z jednej strony oferuje możliwość przyspieszenia rozwoju gospodarczego, z drugiej – wiąże się z ryzykiem zadłużenia i zależności. najważniejsze będzie, aby kraje te zachowały równowagę między współpracą z Chinami a ochroną własnych interesów narodowych. Czy chińska modernizacja to nowy wzór rozwoju, czy kolejna forma zależności? Odpowiedź na to pytanie zależy od tego, jak kraje Globalnego Południa wykorzystają szansę, którą oferuje im Pekin.
Źródło:
- The Diplomat – China Pitches Its Model of Modernization to the Global South
Leszek B. Ślazyk
e-mail: [email protected]
© www.chiny24.com
