Kiedy stres jest niebezpieczny dla zdrowia?
Nagły, ostry stres ma znaczenie adaptacyjne. Jest sygnałem do ataku lub ucieczki, a także pobudza organizm do działania. Można go doświadczać np. podczas egzaminu, bycia świadkiem wypadku lub w czasie rozmowy o pracę. Krótkotrwały stres nie jest niebezpieczny dla zdrowia, a choćby jest reakcją pożądaną. Natomiast sytuacje, w których trwa on długo i wiąże się z doświadczaniem nieprzyjemnych dolegliwości, stanowią zagrożenie dla zdrowia. Zwłaszcza wtedy, gdy pojawiają się objawy psychiatryczne np. reakcje lękowe i zaburzenia depresyjne oraz ogólnoustrojowe [1].
Czy stres może wpływać na zdrowie jamy ustnej?
Przewlekły stres może wpływać na rozwój chorób jamy ustnej. Duże znaczenie ma tu jego wpływ na układ odpornościowy. Otóż pod względem biologicznym odczuwanie stresu wiąże się z pobudzeniem układu autonomicznego. W organizmie wzrasta również poziom hormonów stresu, czyli kortyzolu, adrenaliny i noradrenaliny. To właśnie one w dłuższej perspektywie osłabiają odporność człowieka. Przedłużające się odczuwanie napięcia, lęku oraz stresu może zaburzyć równowagę w organizmie, co w konsekwencji prowadzi do większej podatności na infekcje [2].
Warto również zauważyć, iż duży wpływ na organizm ma tzw. stres oksydacyjny. Dochodzi do niego w wyniku zachwiania równowagi pomiędzy procesami prooksydacyjnymi a antyoksydacyjnymi z przewagą reakcji utleniania. Gdy w organizmie następuje nadprodukcja wolnych rodników i jednocześnie system antyoksydacyjny nie radzi sobie z ich neutralizacją oraz usuwaniem, ustrój człowieka ulega rozregulowaniu. Konsekwencją tego stanu jest większa podatność na choroby, także te w obrębie jamy ustnej [3].
Jakie choroby w jamie ustnej może spowodować stres?
Wiadomo już, iż przewlekły stres upośledza pracę układu odpornościowego i reakcje antyoksydacyjne do zwalczania czynników chorobotwórczych i wolnych rodników. Ale jakie choroby jamy ustnej może wywołać ten stan?
Konsekwencją nadmiernego i długotrwałego stresu mogą być takie przypadłości, jak [3, 4]:
- stany zapalne przyzębia, kości szczęki i żuchwy oraz błon śluzowych;
- nowotwory jamy ustnej;
- owrzodzenia w jamie ustnej (afty nawracające);
- grzybica jamy ustnej;
- kserostomia, czyli zaburzenie pracy ślinianek i związana z tym nadmierna suchość w ustach;
- zespół Sjögrena i wynikająca z niego suchość błony śluzowej ust;
- zmiany okołowierzchołkowe, czyli zapalenie tkanek wokół korzenia zębowego;
- zakłócenia funkcjonowania śluzówki jamy ustnej.
Jakie są objawy stresu w jamie ustnej?
Do charakterystycznych objawów stresu odczuwanych w obrębie jamy ustnej należą [4]:
- częste stany zapalne błon śluzowych w jamie ustnej (afty);
- zapalenie przyzębia (paradontoza) i infekcje dziąseł;
- napięte mięśnie twarzy;
- ból i zgrzytanie zębami;
- zaburzenia pracy stawu skroniowo-żuchwowego;
- suchość w jamie ustnej.
Jakie mogą być konsekwencje stresu dla zdrowia jamy ustnej?
Zmaganie się z uciążliwymi dolegliwościami i konieczność stosowania miejscowych preparatów na stany zapalne w jamie ustnej nie są jedynymi konsekwencjami przewlekłego stresu. Człowiek, który odczuwa długotrwałe napięcie i ma niekontrolowany odruch zgrzytania zębami, musi zmierzyć się z uszczerbkami uzębienia, ścieraniem zębów, a choćby ich utratą. Do tego dochodzą bóle głowy, stawów, oczu, szyi, karku i żuchwy [4].
Przewlekłe stany zapalne dziąseł, które pojawiają się jako reakcja na stres, również mogą prowadzić do utraty zębów. Natomiast zaburzenia pracy ślinianek i suchość w ustach związana z ciągłym podenerwowaniem sprzyja m.in. [4]
- rozwojowi bakteryjnego zapalenia dziąseł;
- zakażeniom grzybiczym;
- próchnicy;
- uszkodzeniom mechanicznym i podrażnieniom błon śluzowych w jamie ustnej;
- nieprzyjemnemu zapachowi z ust (halitoza).
Dlatego warto zadbać o chwile relaksu, by stres nie przejął kontroli nad zdrowiem.
Artykuł powstał przy współpracy z Bausch + Lomb
Bibliografia:
[1] Sajboth-Data K., Stres ostry, stres przewlekły, 2016 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/wywiady/146636,stres-ostry-stres-przewlekly (dostęp: 12.02.2024)).
[2] Stachowicz M., Afty. Stres i obniżona odporność organizmu. Jak sobie radzić?, 2022 (witryna internetowa: https://www.infodent24.pl/techdentpost/afty-stres-i-obnizona-odpornosc-organizmu-jak-sobie-radzic,121233.html (dostęp: 12.02.2024)).
[3] Falkowski M. i in., Stres oksydacyjny w jamie ustnej – przyczyny i konsekwencje, Holistyczny wymiar współczesnej medycyny. T. 1. Praca zbiorowa, 2015: 923-934.
[4] Charniuk A., Objawy stresu widoczne w jamie ustnej, 2018 (witryna internetowa: https://pulsmedycyny.pl/objawy-stresu-widoczne-w-jamie-ustnej-930959 (dostęp: 12.02.2024)).
