Alarm for storks! Poland loses 10% of its population – ornithologists sound the alarm

Wiosna 2025 przyniosła długo wyczekiwany powrót bocianów białych do polskich gniazd. W wielu regionach, m.in. wokół Gorzowa Wielkopolskiego, rozpoczął się sezon lęgowy – wyjątkowy czas, który decyduje o przyszłości całych bocianich rodzin. Choć dla wielu to obrazek sielskiej wiosny, dla samych ptaków to bezlitosna walka o przetrwanie.

Walka o każde życie – logistyka bocianiego rodzicielstwa

Podczas sezonu lęgowego bociania para musi zmierzyć się z wyzwaniami, które często przekraczają granice wyobraźni przeciętnego obserwatora. Wychowanie choćby pięciu piskląt wymaga od dorosłych ptaków ogromnego wysiłku.

Każdego dnia muszą dostarczyć do gniazda choćby 4 kg pożywienia. Przekłada się to na około:

• 185 kg dżdżownic
• 135 kg żab
• 95 kg gryzoni
  …w trakcie całego sezonu.

Nieprzychylna pogoda – zbyt długie deszcze, przymrozki lub przedłużające się susze – może błyskawicznie zredukować szanse najmłodszych na przeżycie. W przypadku braku zasobów, rodzice eliminują najsłabsze pisklęta, by dać szansę silniejszym.

Naukowcy w akcji: trwa ogólnopolski monitoring bocianów

Rok 2025 to również czas intensywnych działań badawczych. Trwa ogólnopolski spis bocianów białych, w którym naukowcy wykorzystują sieć kamer i czujników, umożliwiających ciągłą obserwację gniazd w całej Polsce.

Zebrane dane służą do monitorowania:

• kondycji dorosłych ptaków,
• liczby zniesionych i wyklutych jaj,
• śmiertelności piskląt,
• wpływu zmian klimatycznych na przebieg sezonu.

Niestety, obserwacje są niepokojące. W ciągu ostatnich 10 lat liczba bocianich par w Polsce spadła o 10%. Najważniejsze przyczyny to:

• zanikanie podmokłych łąk, będących kluczowym źródłem pożywienia,
• intensywna chemizacja rolnictwa, która zmniejsza dostępność bezpiecznego pokarmu,
• urbanizacja i degradacja siedlisk lęgowych.

Bezpieczne gniazda: działania samorządów i przyrodników

Ważnym elementem ochrony bocianów są działania związane z modernizacją miejsc lęgowych. Tradycyjne gniazda mogą osiągać wagę choćby 700 kg, co stanowi realne zagrożenie dla dachów budynków, na których często są zbudowane.

Dlatego w całym kraju trwa akcja:

• przenoszenia gniazd na specjalne platformy lęgowe montowane na słupach,
• wzmacniania istniejących konstrukcji,
• zapobiegania likwidacji gniazd przez właścicieli nieruchomości.

Te działania mają na celu nie tylko zwiększenie bezpieczeństwa ludzi i ptaków, ale również stworzenie trwałej infrastruktury lęgowej na przyszłe sezony.

Polska bocianią potęgą – ale przyszłość niepewna

Polska od dekad odgrywa kluczową rolę w globalnym przetrwaniu bociana białego – to u nas gniazduje aż 20% całej światowej populacji tego gatunku. Szczególnie intensywnie zasiedlone są regiony takie jak Warmia, Mazury i Podlasie, gdzie w niektórych wsiach bociany przewyższają liczebnie mieszkańców.

Jednak choćby ten bociani bastion nie jest odporny na zmiany. Bez zdecydowanych działań:

• przywracania tradycyjnych krajobrazów rolniczych,
• ochrony terenów podmokłych i bagiennych,
• ograniczenia stosowania pestycydów i nawozów chemicznych,

Polska może niedługo przestać być bezpiecznym domem dla tych ptaków.

Wiosenny spektakl natury z wysoką stawką

Sezon lęgowy to czas intensywnych emocji i dramatycznych rozstrzygnięć. Każde jajo to potencjalny sukces, ale również ogromne ryzyko. Walka z pogodą, głodem i konkurencją o pokarm sprawia, iż tylko najsilniejsze osobniki mają szansę przetrwać.

To przyrodnicze widowisko przyciąga co roku tysiące obserwatorów, fotografów i miłośników natury, ale za każdym jego aktem kryje się brutalna selekcja i walka z nieubłaganym zegarem natury.

Przyszłość w naszych rękach

Dziś, bardziej niż kiedykolwiek, konieczne są skoordynowane działania samorządów, organizacji przyrodniczych, rolników i lokalnych społeczności, by zapewnić bocianom warunki do przetrwania.

Czy Polska utrzyma tytuł bocianiej potęgi Europy? To pytanie, na które odpowiedź poznamy nie tylko tej wiosny, ale w kolejnych dekadach – w zależności od decyzji podejmowanych tu i teraz.