Sidonia Bogdan: Jakie są nastroje ukraińskiego społeczeństwa w związku z wojną? Czy Ukraińcy są gotowi na pewne ustępstwa terytorialne w zamian za wejście do NATO i UE?
Sergij Gerasymczuk: Jak dotąd społeczeństwo nie jest gotowe na żadne ustępstwa terytorialne i jest ku temu wiele powodów. Po pierwsze, Ukraina zapłaciła ogromną cenę za ochronę swojej niepodległości i suwerenności terytorialnej. Każdego dnia ta cena rośnie. Oczywiście dla wszystkich tych, którzy zapłacili tę cenę i stracili bliskich, idea ustępstw terytorialnych wcale nie jest dobra.
Po drugie, Kijów dokonał już de facto ustępstwa terytorialnego, gdy (z powodu braku międzynarodowego wsparcia) nie użył siły do obrony Krymu. Jednak ustępstwo to nie uchroniło Ukrainy przed rosyjskimi atakami. Następnie Ukraina zgodziła się również na porozumienia mińskie, a jedynym problemem była kolejność ich wdrażania.
Jednak choćby to ustępstwo nic nie znaczyło dla Moskwy i rozpoczęła się nowa eskalacja. Nic nie wskazuje na to, iż sytuacja się nie powtórzy, jeżeli Ukraina odda więcej terytorium. Rosja nie zasługuje na zaufanie i wielokrotnie to udowodniła.
Po trzecie, mimo iż członkostwo w NATO i UE jest przedmiotem dyskusji, wszyscy zdają sobie sprawę, iż integracja de facto i de iure może zająć lata, a zatem ludzie nie są gotowi na natychmiastowe ustępstwa w imię długoterminowych korzyści. Jednak społeczeństwo jest również wyczerpane. To również jest fakt. I to jest główna stawka Rosji w wojnie na wyniszczenie.
Przegranie wojny oznaczałoby wyginięcie i większość populacji jest tego świadoma. Jednak zamrożenie wojny może być opcją dla najbardziej wyczerpanych i wrażliwych części populacji.
Prezydent Zełenski przedstawił niedawno zachodnim przywódcom plan zwycięstwa. Część tego planu pozostaje utajniona, co utrudnia jego pełne zrozumienie. Czy mógłby pan wyjaśnić perspektywę administracji prezydenta Zełenskiego na ukraińską strategię zwycięstwa?
Prezydent jest świadomy obaw ludności i wyczerpania spowodowanego wojną. Dlatego w swoim planie starał się rozwiać najważniejsze obawy. Ludzie obawiają się, iż przystąpienie do NATO może być długim procesem — dlatego prezydent wzywa do natychmiastowego zaproszenia Ukrainy do Sojuszu.
Ludzie nie ufają Rosji — w rezultacie prezydent wzywa do broni i mechanizmów odstraszania, które mogą powstrzymać Rosję przed dalszą eskalacją. Oczywiście początkowa empatia wobec Ukraińców słabnie i stosuje się bardziej transakcyjne podejście, a plan prezydenta ponownie odnosi się do tych wyzwań, proponując wspólne wydobycie rzadkich materiałów z terytorium Ukrainy po zakończeniu wojny.
Na jakich warunkach może zostać podpisane porozumienie o zawieszeniu broni między Ukrainą a Rosją?
Tylko krytyczne wyczerpanie obu stron może doprowadzić do realnego długoterminowego zawieszenia broni. jeżeli tylko siłą Ukrainy się wyczerpie, nie dojdzie do zawieszenia broni — będzie to kapitulacja Ukrainy. Inną opcją może być zmiana reżimu w Rosji, ale nie wydaje się to prawdopodobne dzięki środków rewolucyjnych i może zająć dużo czasu, aby zmienić się z przyczyn naturalnych.
Jaka Ukraina po wojnie z Rosją?
Jak ukraińska klasa polityczna przygotowuje się na hipotetyczny przypadek kolejnej kadencji prezydenckiej Donalda Trumpa? A co ze scenariuszem, w którym wygrywa Kamala Harris?
Główne wysiłki Kijowa w ostatnich latach koncentrowały się na utrzymaniu dwupartyjnego poparcia dla Ukrainy. Ta strategia pozostanie aktualna. W przypadku wygranej Donalda Trumpa, głównym wyzwaniem będzie nieprzewidywalność jego polityki. W przypadku Harris istnieją obawy o niewystarczające poparcie, które może zostać zablokowane również przez Republikanów. Dlatego zarówno Republikanie, jak i Demokraci są istotni, a Ukraina będzie dążyć do współpracy z każdą siłą polityczną, zarówno u władzy, jak i w opozycji w Stanach Zjednoczonych.
Donald Trump i Kamala Harris
W dyskusjach na Zachodzie często pojawia się wątek zastosowania wobec Ukrainy tzw. rozwiązania zachodnioniemieckiego. W szczególności wolna część Ukrainy dołączyłaby do NATO, podczas gdy reszta terytoriów okupowanych przez Rosję pozostałaby pod wpływem Rosji, tak jak w ZSRR. Jak ocenia pan ten scenariusz?
Analogia jest fałszywa. Niemiecka Republika Demokratyczna pozostawała de iure niepodległym państwem. Nie była częścią Związku Radzieckiego. Inaczej jest w przypadku Ukrainy, gdzie Rosja okupuje terytoria i włącza je do swojej konstytucji jako część państwa rosyjskiego. Gdyby Niemcy Wschodnie były częścią Związku Radzieckiego, sytuacja byłaby znacznie gorsza dla Niemców i jest znacznie gorsza dla Ukraińców.
A co dla Ukrainy oznaczałby scenariusz koreański? Jak go pan ocenia?
Ponownie — sytuacja jest inna. Korea Północna pozostała odrębnym państwem i nie została przyłączona do Chin ani ZSRR. Nigdy nie była częścią Związku Radzieckiego, podczas gdy Putin postrzega okupację Krymu i wschodniej Ukrainy jako drogę do reinkarnacji Związku Radzieckiego. Jedynym podobieństwem, które może stać się rzeczywistością, może być rozmieszczenie broni jądrowej na okupowanych terytoriach, co rzekomo jest już faktem na Krymie i może stać się smutną rzeczywistością w innych okupowanych częściach Ukrainy.
Jak administracja Zełenskiego postrzega rolę Chin w rosyjskiej wojnie agresji? Czy ta siła jest kluczowa dla Ukrainy w tworzeniu strategii zakończenia wojny na jej korzyść?
Nie należy przeceniać wpływu Chin na Putina. Chińskie wsparcie zarówno gospodarcze, jak i w organizacjach międzynarodowych (np. ONZ) jest ważne, ale Putin ma obsesję na punkcie Ukrainy i choćby jeżeli Xi Jinping wyraźnie wezwie do zakończenia wojny, wątpię, czy Putin posłucha.
Czy ukraińskie wojska mogą zorganizować nowy kontratak w 2025 r.?
Tylko niewielka liczba osób jest świadoma planów wojskowych Ukrainy. Myślę, iż lekcje z 2023 r. zostały wyciągnięte. choćby jeżeli będą plany kontrataku, nie zostaną one ogłoszone, aby uniknąć fałszywych oczekiwań. Ponadto należy wziąć pod uwagę wszystkie zmienne, w tym ryzyko spadku poparcia.
A jaki jest pańska prognoza końca tej wojny?
Znajdujemy się we mgle wojny, a prognozowanie jest trudne.
